تیم تحقیقاتی نورولند برای آشنایی و تفهیم بهتر اختلالات رشد مختص سنین کودکی به ویژه بیش فعالی، محتویات بسیاری درباره علائم و شواهد هشدار دهنده بیش فعالی، روش های درمانی آن با دارو و بدون استفاده از دارو، تفاوت این اختلال با اوتیسم و... تهیه کرده است که مطالعه آن به تمامی خانواده ها به ویژه زوج های جوان که فرزند خردسال دارند توصیه می شود. تمرکز این نوشتار بر توضیح اجمالی درباره درمان بیش فعالی با کمک راهکار های طب سنتی است که در آن به دیدگاه پزشکان این حیطه نیز گریزی زده می شود.
البته باید یادآوری کنیم تیم نورولند خود هیچ پیش زمینه ای درباره درمان بیش فعالی در طب سنتی ندارد و چنان چه قصد الگو برداری از این متد ها و راهکار های درمانی دارید، حتما قبل از اقدام، نظر پزشک معالج را جویا شوید تا با کسب اطلاعات بیشتر در این باره تصمیم بگیرید، زیرا ممکن است استفاده از این راهکار های خانگی با درمان های دارویی و سایر خدمات پزشکی تداخل داشته باشند و سبب افزایش علائم و رفتار های نامطلوب کودک بیش فعال نیز بشوند.
اختلال بیش فعالی چه علائمی دارد؟
از خصوصیات اصلی کودکان بیش فعال، جنب و جوش فراوان، انجام حرکات تکانشی، عدم تمرکز و دقت کافی و ناتوانی در کنترل خود، عنوان شده است.
بیش فعالی از جمله اختلالات رشدی کودکان محسوب می شود که شیوع آن روز به روز در حال افزایش است به طوری که نتایج آمار ها از ابتلا ۳ کودک از هر ۲۰ کودک خبر می دهند.
یکی از عوامل تاثیر گذار در میزان فراوانی این اختلال، جنسیت عنوان شده است به طوری که بیان شده است پسران در حدود ۳ برابر بیشتر از دختران با آن درگیرند.
در صورتی که تمایل دارید از علائم و رفتار های خاص کودکان بیش فعال اطلاعات بیشتری کسب کنید، پیشنهاد می کنیم سایر مطالب سایت را که در آن ها به طور مفصل به این موضوع پرداخته شده است، از دست ندهید.
تفاوت شیطنت های کودکان و علائم رفتاری اختلال بیش فعالی در چیست؟
با توجه به اینکه شناخت بسیاری از مردم و به ویژه والدین از اختلال بیش فعالی پایین است، با مشاهده رفتار های شیطنت آمیز کودک او را بیش فعال می نامند.
در صورتی که چنین چیزی درست نیست و نباید به هر کودک پر جنب و جوش لقب بیش فعال داد زیرا بین این دو تفاوت های بسیاری وجود دارد. از جمله اینکه کودک بیش فعال به قدری انرژی دارد که قادر نیست بدون تحرک و در حال سکون بر جایی بنشیند و تمایل عجیبی به انجام کار خرابی دارد به حدی که والدین را کلافه و عصبی می کند.
هم چنین از دیگر علائم مشهود کودکان بیش فعال، عدم تمرکز، انجام حرکات تکانشگری بدون فکر قبلی، تحرک و فعالیت مداوم، مشکلات عصبی، سرعت پایین در یادگیری امور، افسردگی، پر حرفی، علاقه به انجام امور خطرناک و... عنوان شده است.
در صورتی که والدین نسبت به مشاهده این قبیل علائم بی تفاوت بوده و آن ها را جز مراحل رشد تلقی کنند، درمان به موقع به تعویق می افتد و کودک با این مشکل وارد محیط آموزشی مانند مهد کودک و مدرسه می شود که به دلیل وجود این علائم روند آموزشی نیز تحت تاثیر قرار می گیرد.
از رفتار های خاص این کودکان در محیط مدرسه، نبود تمرکز و دقت در زمان انجام تکالیف درسی است که یادگیری آن ها را کاهش می دهد. هم چنین به دلیل انرژی زیاد نمی توانند روی صندلی خود بنشینند و با بلند شدن متوالی، نه تنها تمرکز خود، بلکه نظم کلاس را به هم می زنند. به همین دلیل در مدرسه نیز چندان محبوب نیستند و اغلب بدون داشتن دوست صمیمی، تنها می مانند.
در صورتی که تمایل دارید از نحوه برخورد درست با کودک بیش فعال در مدرسه و افزایش بازده آموزشی آنان مطلع شوید پیشنهاد می شود که مطلب موجود در سایت "کودکان بیش فعال در مدرسه" را مطالعه کنید.
علت بروز بیش فعالی چیست؟
برای بروز بیش فعالی کودکان علت های مختلفی عنوان شده است که گاهی از ژنتیک و جهش های ژنی نشات می گیرد و در برخی موارد عوامل محیطی سبب بروز این اختلال شده اند که در ادامه به آن ها اشاره می شود:
● استرس مادر باردار
● وزن کم نوزاد
● وجود عفونت یا ورود ویروس به بدن نوزاد در حین زایمان
● اختلالات زیستی و شیمیایی در مغز کودک
● عدم دریافت توجه و رابطه عاطفی کارآمد بین کودک و والدین
● مسمومیت با سرب مادر باردار
درمان بیش فعالی کودکان
با توجه به اینکه هر چه خدمات درمانی زودتر و در سنین کمتر دریافت شود، تاثیر آن افزایش می یابد. کارشناسان عنوان کرده اند بهترین زمان برای شروع و استفاده از راهکار های درمانی در کودکان بیش فعال، قبل از ۵ سالگی است و با افزایش سن از میزان کارآمدی این متد ها کاسته می گردد.
البته باید یادآوری کنیم که برای بهبودی کودک بیش فعال فقط استفاده از خدمات درمانی کفایت نمی کند و حتما باید والدین با حمایت روحی و روانی زمینه را فراهم کنند تا بازدهی درمان افزایش یابد و رفتار کودک به سمت طبیعی تر شدن برود.
از جمله این موارد، افزایش اطلاعات و آگاهی والدین از علائم و رفتار های بیش فعالی و نحوه درمان و کنترل این اختلال است. هم چنین باید به عوامل محیطی نیز دقت کرد.
داشتن خواب آرام از جمله این امور عنوان شده است زیرا بسیاری از کودکان بیش فعال به دلیل بروز این اختلال از مشکلات خواب مانند خر خر کردن، دندان قروچه، بیدار شدن بسیار زود، سخت به خواب رفتن و... نیز در رنج هستند.
در صورتی که بتوان با اقداماتی همچون کاهش تماشا تلوزیون و انجام بازی های کامپیوتری، ورزش های سبک در طی روز و... کیفیت خواب آنان را بهتر کرد، والدین کمتر شاهد بروز رفتار های نامناسب خواهند بود.
سایر راهکار های موثر بر افزایش کیفیت خواب کودکان بیش فعال
مطلبی با عنوان "خواب کودکان بیش فعال" در سایت نورو لند موجود است که به افزایش آگاهی شما والدین عزیز در ارتباط با بهبود مشکلات خواب این گروه کودکان کمک شایانی می کند.
همان طور که اشاره شد لازمه موفقیت راهکار های درمانی در اختلال بیش فعالی، افزایش اطلاعات و آگاهی والدین در ارتباط با این اختلال است زیرا بسیاری از والدین بروز رفتار های ناشی از اختلال بیش فعالی را واکنشی عمدی تصور می کنند که با لجبازی از والدین تشدید می شود.
ولی باید عنوان کنیم بیش فعالی از جمله اختلالاتی است که ناتوانی هایی را بر پیکر کودکان مبتلا وارد می کند که ناگریز به انجام چنین رفتار هایی هستند که حتما والدین باید آن را درک کنند و صبر و شکیبایی بیشتری در مواجهه با چنین مشکلاتی داشته باشند.
از جمله اشتباهات موثر و مهلک در این زمینه که حتی در مواردی نیز موجب بی اثر شدن سایر راهکار های درمانی می شود، سرزنش کردن، بی احترامی و نادیده گرفتن پیشرفت های جزئی عنوان شده است.
به طور کلی در درمان کودکان مبتلا به بیش فعالی چند راهکار دیده می شود:
● آموزش والدین
● آموزش معلمین و اولیا مدرسه
● حضور در کلاس های خصوصی
● استفاده از راهکار های درمانی غیر دارویی مانند بازی درمانی، گروه درمانی، قصه درمانی و...
● درمان دارویی
● درمان روان شناختی
● درمان طب سنتی
همان طور که اشاره شد والدین و معلمین به دلیل رابطه نزدیکی که با کودک بیش فعال دارند بیشترین نقش در بهبود علائم و استفاده از خدمات درمانی ایفا می کنند که به نکات موثر بر این عملکرد اشاره می شود:
● آموزش درباره تشخیص علائم هشدار دهنده و شناسایی اختلال
● آموزش به کارگیری درست متد های درمانی
● آموزش برای ادامه روش های درمانی در منزل
● آموزش برای توجه به علائم و عدم تحریک تکانه های کودک در برگشت علائم اختلال
علائم هشدار دهنده بیش فعالی کودکان کدامند؟
زمانی می توان به بروز اختلال بیش فعالی کودکان مشکوک شد که کودک دارای رفتارها و علائمی مانند موارد زیر باشد:
● تحریک و فعالیت بیش از حد کودک
● عدم تمرکز و حواس پرتی زیاد
● انجام مداوم حرکات تکانشگری و بدون تفکر
● ناتوانی در اتمام کار ها به دلیل عدم تمرکز
● عدم توانایی در کنترل و تنظیم رفتار های مطلوب
● عدم تطبیق رفتار متناسب با شرایط محیط
● بی نظمی در خواب و مصرف رژیم غذایی
● دارای رفتار غیر قابل پیش بینی
● خشم و عصبانیت ناگهانی
● تمایل زیاد به انجام کار های خطرناک
● پرتاب وسایل و اشیا به سمت اطرافیان
● عدم رعایت نوبت و بی توجهی به قواعد و قوانین بازی ها
● عدم توانایی برای برقراری ارتباط موثر با هم سن و سالان و تعاملات اجتماعی
در صورتی که والدین یا اطرافیان علائم هشدار دهنده اختلال بیش فعالی را در رفتار کودک مشاهده کردند حتما باید به مشاوران خدمات سلامت روان کودک و نوجوان و یا سرویس خدمات کودکان مراجعه کنند تا با بررسی و ارزیابی دقیق رفتار کودک، متخصصان نسبت به بروز این اختلال نظر دهند.
البته زمانی می توان گفت که کودک دچار بیش فعالی شده است که این علائم رفتاری سبب مشکلاتی در عملکرد شغلی و تحصیلی او شده باشند.
به همین دلیل کارکنان مرکز یاد شده برای حصول اطمینان از وضعیت کودک یک مصاحبه تشخیصی تعیین می کنند تا با حضور افراد خانواده و اولیا و معلمین مدرسه، جمع بندی درباره رفتار ها و علائم کودک داشته باشند اما برای شناسایی افراد بزرگسال که مشکوک به بیش فعالی هستند، وضعیت به این شکل نیست و اغلب علائم و رفتار های فرد توسط روان پزشک ارزیابی می شود تا بتوان از علائم تشخیصی و میزان مشکل ساز بودن آن مطلع گردد.
ارتباط بین افزایش سن و علائم اختلال بیش فعالی
اکثر علائم و رفتار های ناشی از اختلال بیش فعالی معمولا با رشد کودک و ورود به دوران بزرگسالی بهبود می یابند اگرچه در مواردی نیز دیده شده است که چنین اتفاقی رخ نداده است ولی نتایج مطالعات حکایت از آن دارد که افزایش سن در کاهش تظاهر علائم بالینی بیش فعالی تاثیر زیادی دارد اگرچه برخی از رفتار های آنان مانند حرکات تکانشگری، نبود تمرکز کافی و تمایل به انجام کار های خطرناک هم چنان بدون تغییر می مانند.
با توجه به اثرات منفی که اختلال بیش فعالی بر یادگیری مهارت ها، اشتغال و تعاملات اجتماعی کودکان دارد حتما باید والدین پیگیری خدمات درمانی را جدی بگیرند تا فرد از عواقب عدم درمان به موقع مانند استرس، افسردگی و اعتماد به نفس پایین در بزرگسالی دور بماند.
حتی در مواردی فرد به دلیل این مشکلات رفتاری روی به مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی می آورد که نه تنها سلامتی بلکه آینده خود را نیز نابود می کند.
شیوع اختلال بیش فعالی در کودکان
نتایج آمار ها، میزان شیوع بیش فعالی در کودکان زیر ۵ سال را حدود ۱۵ % گزارش کرده اند. همان طور که اشاره شد جنسیت فاکتور تاثیر گذار در این آمار معرفی شده است به طوری که پسران بیش فعال ۳ برابر دختران بودند.
هم چنین مشاهده شد که با افزایش سن، تعداد مبتلایان کاهش می یابد به طوری که دیده شد که از هر ۴۰ دانش آموز مقطع دبستان فقط ۳ تا ۵ نفر دچار این اختلال هستند که با ورود به دوره نوجوانی این آمار به ۲ نفر نیز کاهش یافت.
عوارض اختلال بیش فعالی در کودکان
کودک بیش فعال همان طور که اشاره شد دارای انرژی فراوان است و به انجام حرکات تکانشگری و فعالیت های پر ریسک علاقه دارد. معمولا بروز چنین رفتار هایی زمینه ساز مشکلاتی در ارتباطات این کودکان با اطرافیان می شود به طوری که نه تنها هم کلاسی ها و معلمین دچار دردسر می شوند، بلکه اعضای خانواده نیز تنش هایی را احساس می کنند و تمایل چندانی برای تعامل با کودک بیش فعال نشان نمی دهند.
عملکرد ضعیف کودک بیش فعال در تعاملات اجتماعی و برقراری ارتباط سبب می شود که کودک احساس بی کفایتی کرده و دچار کمبود اعتماد به نفس و عزت نفس شود، به گونه ای که اصلا توانمندی و استعداد های خود را جدی نمی گیرد و خود باوری بسیار ضعیفی دارد.
والدین در جلوگیری از چنین وضعیتی نقش بسیار مهمی دارند زیرا همان طور که می دانیم تمامی کودکان دارای استعداد و توانایی خاصی هستند و کودکان بیش فعال نیز از این قاعده مستثنی نیستند. بنابراین والدین باید با مشاهده کوچکترین موفقیت آنان در زمینه تحصیلی، اجتماعی و... با تشویق کلامی و یا اهدا کادو او را ترغیب کنند چنین کارهای را تکرار نماید.
انواع بیش فعالی
اختلال بیش فعالی فقط یک نوع نیست و دارای انواع مختلفی است که کودکان مبتلا هر کدام، علائم و رفتار های خاصی بروز می دهند. در ادامه به برخی از آنان اشاره می شود ولی پیشنهاد می شود برای کسب اطلاعات جامع تر در این باره حتما سایر مقالات موجود در سایت که مرتبط با حوزه بیش فعالی هستند را مطالعه بفرمائید.
● نوع ۱ بیش فعالی : بدون دقت و بدون توجه
کودکان بیش فعال مبتلا به این نوع، اغلب از نبود تمرکز کافی برای انجام امور رنج می برند. از دیگر خصوصیات مبتلایان به این نوع:
● نداشتن توجه کافی به جزئیات امور
● عدم تمرکز کافی در اجرای فعالیت ها
● عدم توانایی برای اتمام کار ها
● فراموشکاری و جا گذاشتن وسایل در مکان های مختلف
● نوع ۲ بیش فعالی: تکانشی
کودک بیش فعال مبتلا به این نوع، اغلب در حال فعالیت دیده می شود و به حدی تمایل به انجام امور دارد که نسبت به مشاهده نتیجه نیز بی تفاوت است. البته کارشناسان بیان می کنند این قبیل رفتار ها، با افزایش سن کودک کمرنگ می شوند. از دیگر ویژگی این کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
● بی قراری و انرژی فراوان
● سر و صدای زیاد در زمان اجرای مسئولیت ها
● پرحرفی
● عدم صبر و حوصله به ویژه در زمان بازی های نوبتی
● نوع ۳ بیش فعالی: ترکیبی
در رفتار کودک مبتلا به این نوع بیش فعالی، ترکیبی از علائم و شواهد هر دو گروه قبل دیده می شود. اگرچه اصلی ترین مشکل آنان نبود توجه، فعالیت زیاد و عدم توانایی کنترل حرکات تکانشگری است که در تمامی رفتار های آنان قابل مشاهده است.
در تشخیص هر نوع از بیش فعالی نیاز است که حتما این نکته در نظر گرفته شود که باید علائم اختلال بیش فعالی در چند محیط مانند منزل، مدرسه و... تظاهر یابند تا بتوان با قطعیت درباره ابتلا آن صحبت کرد.
نکات تکمیلی درباره افزایش بازده خدمات درمانی قابل ارائه برای کودکان بیش فعال
همان طور که اشاره شد با توجه به اینکه بیش فعالی بیماری نبوده و یک اختلال محسوب می شود که تاکنون پژوهشگران نتوانسته اند علت دقیق وقوع آن را بیابند، درمان قطعی آن میسر نشده است.
ولی چنان چه والدین بتوانند تعاملات خانوادگی را به صورت کارآمد تنظیم کنند، بهترین نتیجه قابل مشاهده خواهد بود. به همین علت به نکاتی که تسهیل کننده فرآیند تشخیص و درمان اختلال بیش فعالی کودکان است و حتما باید والدین، معلمان و سایر افرادی که با کودک در ارتباط نزدیک هستند، رعایت کنند اشاره می شود:
● آگاهی دقیق از علائم و شواهد اختلال بیش فعالی
● آگاهی دقیق از علائم و شواهد اختلال های حسی
● آگاهی از تفاوت های بین اختلال بیش فعالی و سایر اختلالات حسی
● انتخاب متخصص درمانگر حاذق و با تجربه برای تشخیص اختلال بیش فعالی
● افزایش اطلاعات مرتبط با علائم، درمان و سایر نکات بیش فعالی کودکان
● تنظیم برنامه و سازماندهی امور برای افزایش بازده راهکار های درمانی
● بررسی تاثیر سایر روش های درمانی بر بیش فعالی کودکان مانند روش های غیر دارویی، دارویی و طب سنتی
اختلال بیش فعالی در طب سنتی
احتمالا با توجه به اطلاعاتی که به صورت اجمالی در قسمت های قبل درباره بیش فعالی اشاره شد، توانسته اید یک جمع بندی درباره علائم، درمان و... نکات آن داشته باشید. اما در این قسمت به مبحث اصلی یعنی تعریف اختلال بیش فعالی در طب سنتی، علت و درمان آن پرداخته شده است البته باز هم تاکید می شود بدون مشورت با پزشک معالج، از هیچ یک از این راهکار ها استفاده نکنید.
طب سنتی کودک بیش فعال را با هوش و پر انرژی معرفی می کند که گاهی با انجام فعالیت های مخاطره آمیز سبب آزار اطرافیان به ویژه والدین می گردد. به عقیده اطبا طب سنتی چنان چه پدر یا مادری از نظر طبع بدنی گرم مزاج باشد، احتمال اینکه نوزاد متولد شده آن ها، در کودکی دچار بیش فعالی شود دور از ذهن نیست.
البته طبع خود کودک نیز در بروز این اختلال موثر است به طوری که بیان شده است کودکان بیش فعال اغلب، صفراوی مزاج هستند که طبعی خشک و گرم معرفی شده است.
به طور کلی از اثر گذاری سایر مزاج های بدن در بروز بیش فعالی عقیده بر آن است که وجود طبع صفراوی و طبع سودایی (سرد و خشک) این احتمال را به شدت می افزایند.
در طب سنتی برای شناخت کودک بیش فعال از علائم ظاهری نیز کمک می گیرند به طوری که بیان شده اغلب آنان دارای پوستی خشک و گرمای بالا هستند. تحریک پذیری که در رفتار آن ها مشهود است از گرمای بالا بدن آن ها نشات می گیرد.
همان طور که اشاره شد سودا زیاد سبب ابتلا به بیش فعالی می شود زیرا با افزایش میزان سودا بدن، کودک تمایل به انجام رفتار های خشونت آمیز بروز می دهد و میزان وسواس او به حدی افزایش می یابد که دائم در حال شست و شوست.
از دیگر اثرات سودا بر بیش فعالی، اشتها کودک است که با سایر هم سن و سالان تفاوتی فاحش دارد. همان طور که گفته شد در میزان فعالیت افراد به ویژه کودکان گرمی و خشکی طبع تاثیر مستقیمی دارد به طوری که افراد دارای طبع صفراوی بیشترین فعالیت دارند و افراد بلغمی کمترین تمایل برای فعالیت بروز می دهند. (افراد سودایی و دموی در بین این دو قرار می گیرند). به همین دلیل اطبا طب سنتی برای درمان در ابتدا به طبع فرد دقت می کنند تا مشخص شود که آیا فرد طبع صفراوی یا سودایی دارد یا خیر؟
در طب سنتی نیز به تشخیص به موقع و استفاده از خدمات درمانی در بازه طلایی تاکید فراوان شده است تا فرد به علت تعویق دریافت خدمات درمانی دچار عوارضی مانند کاهش قدرت بینایی، ریزش مو های سر، کاهش وزن، عصبانیت، یبوست، افسردگی و... نشود.
البته در برخی موارد والدین به دلیل مشاهده رفتار های مثبت ناشی از بیش فعالی مانند هوش بالا، تمایل به انجام کار های بزرگتر از سن، حرکات شیرین و...متوجه اختلال کودک نمی شوند.
بنابراین توصیه می شود حتما والدین آگاهی و اطلاعات خود درباره اختلالات رشدی به ویژه بیش فعالی افزایش دهند تا به موقع از علائم هشدار دهنده مطلع گردند و به دلیل درمان در زمان نامناسب، ضربات سهمگینی بر آینده کودک وارد نشود.
علت بروز بیش فعالی از نظر اطبا طب سنتی
به عقیده بسیاری از کارشناسان حوزه طب سنتی در صورتی که مادر باردار، مراقبت های خاص و ویژه این دوران را دریافت نکند، ابتلا نوزاد او به بیش فعالی دور از ذهن نخواهد بود. در ادامه به چند مورد از نکات افزایش دهنده احتمال ابتلا به بیش فعالی در کودکان اشاره می شود:
● نبود مراقبت های سالم در دوران بارداری مادر
● مصرف خوراکی های گرم مزاج مانند کندر، گردو، بادام زمینی و...
● وجود عوامل محیطی استرس زا
● کمبود ویتامین C و قرص های تقویتی مانند آهن در مادر باردار
● مصرف غذا های دریایی حاوی سرب توسط مادر باردار
نحوه برطرف کردن عوارض جسمی و روحی ناشی از بیش فعالی
به عقیده پزشکان طب سنتی در صورتی که افراد به توصیه های آنان مبنی بر عدم مصرف مواد خوراکی صفرا زا و امثال آن توجه کنند کمتر شاهد عوارض جسمی و روحی بیش فعالی خواهند بود.
هم چنین برای کاهش سودا نیز باید تمهیداتی اندیشیده شود تا خلط سودا که افزایش دهنده خشکی و به طبع علائم بیش فعالی است کمتر دریافت گردد.
از جمله روش های کارآمد، حجامت است که از اثرات آن کاهش نیاز به مصرف دارو های بیش فعالی نیز عنوان شده است. هم چنین با انجام این عمل می توان شاهد تنظیم کارکرد غدد بدن، کاهش اشتها و رشد بهتر کودک بود.
از دیگر موارد می توان به مصرف سرکه انگبین اشاره کرد که سبب کاهش دو خلط سودا و صفرا در بدن می شود که طی آن کودک کمتر علائم بیش فعالی را بروز می دهد و به شدت آرام می گردد.
البته مصرف سرکه انگبین قواعد مخصوصی دارد به طوری که توصیه می شود در روز های نخست فقط یک قاشق غذا خوری مصرف شود سپس در زمانی که اثرات درمانی زیاد شد، میزان مصرف به حدی کاهش یابد که به یک قاشق چای خوری برسد.
سایر نکات موثر برای درمان بیش فعالی در طب سنتی
● همان طور که گفته شد، قدم نخست در درمان بیش فعالی در طب سنتی، شناسایی دقیق طبع کودک است. در صورت محرز شدن طبع سودایی یا صفراوی کودک حتما باید رژیم غذایی متناسب دریافت کند.
● اغلب کودکان بیش فعال از کم خونی، فقر آهن نیز در عذاب هستند که معمولا دارای طبع صفراوی و سودایی هستند که نخست باید اصلاح مزاج صورت گیرد.
● در صورتی که فرد صفراوی و یا سودایی دارای غلظت خون است می تواند از دمنوش حاوی یک قاشق سماق کوبیده نشده و پنج عدد عناب روزانه ۵ نوبت مصرف کند تا بهبودی حاصل شود.
● با توجه به اینکه تغییر طبع بدنی کودک طی مصرف رژیم غذایی متناسب، زمان بر است حتما باید والدین صبر و شکیبایی خود را افزایش دهند تا نتایج سریعتر حاصل گردد.
● از جمله خوراکی های موثر بر اصلاح مزاج آب زرشک، آب هویج، آب انار، عرق شاهتره، آب لیمو به همراه عسل، بخور بنفشه، دمنوش بنفشه عنوان شده است. البته استفاده از روغن بنفشه و کاهو نیز توصیه شده است.
● به عقیده اطبا سنتی، خواب نیز طبعی سرد دارد به همین دلیل توصیه می کنند پس از جنب و جوش و فعالیت متوالی کودک، زمینه را برای خواب آرام و سریع او فراهم کنند.
توصیه های اطبا طب سنتی برای پیشگیری از ابتلا کودکان به بیش فعالی
۱- مصرف ۱۵ عدد رطب یا خرما تازه توسط مادر پس از زایمان و قبل از شیر دادن توصیه شده است.
۲- بهتر است در رژیم غذایی مادر باردار، خرما گنجانده شود.
۳- رژیم غذایی کودک بیش فعال باید حاوی کدو تنبل و کدو مسمی باشد تا علائم رفتاری کمتری بروز دهد.
توصیه های درمانی دکتر خیر اندیش در بیش فعالی کودکان
دکتر خیر اندیش با توجه به عوارض برخی از دارو های بیش فعالی توصیه می کنند از این مواد شیمیایی کمتر مصرف شود و خانواده ها به درمان های طب سنتی بیشتر توجه کنند.
همان طور که گفته شد اطبا طب سنتی از خصوصیات واضح کودکان بیش فعال، طبع فرد را اشاره می کنند که افزایش گرمی نیز در آن مشهود است.
هم چنین بیان می کنند که این گروه از کودکان اغلب دارای مو های سیخ، خواب کم، اشتها کم هستند و تمایل زیادی به خوردن ترشی جات دارند و بروز رفتار های نامطلوب آنان را به دلیل گرمای زیادی عنوان می کنند که در مدرسه نیز به صورت اشتباهات مکرر در نوشتن کلمات قابل مشاهده است.
دکتر خیر اندیش برای رفع این قبیل مشکلات مصرف سرکه انگبین را پیشنهاد می کنند. برخی از کودکان تمایل چندانی به خوردن این سرکه ندارند می توان با توجه به ذائقه کودک، کاسنی را به آن افزود تا قابل خوردن شود.
هم چنین دیگر خوراکی هایی که سبب کاهش گرمای سر می شوند انار و آب انار، انگور ترش و شیرین، سوپ ترش مزه و... بیان شده اند. البته استفاده از حجامت نیز بی تاثیر نخواهد بود.
اما رفتار برخی دیگر از کودکان بیش فعال متفاوت است که از سردی زیاد نشات می گیرد مانند بی قراری و نداشتن آرامش.
در این موارد دکتر خیر اندیش دادن حریره بادام یا بادام بو داده را به کودک توصیه می کنند. هم چنین مصرف سوپ گندم و ارده و شیره یا بیسکوئیت کنجدی نیز تاثیر مشابهی بر کاهش سردی کودک دارد. البته نباید از عدم مصرف شکلات غافل شد.
برای کودکان دو سال به بالا می توان از چای کوهی و عسل استفاده کرد تا علائم رفتاری کاهش یابد. هم چنین اغلب توصیه می کنند از مصرف دارو های گیاهی حاوی گل بیدمشک در شب و یا دمنوش آن غفلت نشود.
هم چنین گفته می شود که در صورتی که کودک روزانه سه نوبت از شربت خاکشیر مصرف کند بسیاری از علائم رفتاری ناشی از بیش فعالی کاهش می یابد.
از دیگر خوراکی های مفید بر کاهش علائم بیش فعالی کودکان می توان به لیمو شیرین، دمنوش ترنجبین، سکنجبین و مربای گل سرخ اشاره کرد. هم چنین چنان چه از روغن بنفشه یا حنا بر سر نیز استفاده گردد تاثیر مثبتی بر کاهش علائم بیش فعالی مشاهده خواهد شد.
داروی گیاهی موثر بر اختلال بیش فعالی کودکان
به تازگی محققان یک داروی گیاهی برای کاهش علائم اختلال بیش فعالی کودکان معرفی کرده اند که در مقایسه با دارو های شیمیایی عوارض کمتری بر انسان وارد می کند.
هایپر اکتیو نام این داروی گیاهی است که اگرچه مورد تایید منابع علمی نیز هستند ولی حتما باید توسط پزشک متخصص تجویز گردد و مصرف خود سرانه آن توصیه نمی شود.
در این دارو از عصاره گیاهان رازک و شکوفه پرتقال تلخ استفاده شده است که به صورت سینرژیک اثر می کند و سبب تحول در عملکرد سیستم عصبی فرد می گردد.
راهکارهای درمانی موثر بر اختلال بیش فعالی در طب سنتی
● کندر
از اثرات مثبت مصرف کندر که در تحقیقات مختلف بیان شده می توان به بهبود حافظه و درمان آلزایمر، تصفیه و خوش بو کردن هوا، کاهش استرس، اضطراب و رفع تیک های عصبی اشاره کرد.
هم چنین در طب سنتی نیز کندر از دیرباز کاربرد بسیاری داشته است و به سه حالت خوراکی، موضعی و بخور به بیماران توصیه شده است.
اثرات مثبت کندر به حدی زیاد اعلام شده اند که برخی نیز به زنان باردار توصیه می کنند برای تولد کودک با هوش حتما آن را مصرف کنند که البته چنین کاری را پزشکان نه تنها توصیه نمی کنند بلکه از ماه سوم بارداری خوردن آن ممنوع اعلام کرده اند زیرا اثرات آن بر افزایش احتمال بیش فعالی گزارش شده است.
● زعفران
نتایج مثبت مصرف زعفران در طب سنتی مانند داروی ریتالین گزارش شده است که دارای خواص ضد افسردگی و تقویت حافظه است.
اگرچه اثرات مثبت زعفران بر کسی پوشیده نیست ولی به همین منظور پژوهش های بسیاری صورت گرفته است که اثبات کرده اند مصرف زعفران نه تنها مفید است بلکه فاقد عوارض دارو های شیمیایی همچون حالت تهوع، درد معده و بی اشتهایی و... نیز هست.
● مصرف مرغ
با توجه به اینکه در کودکان بیش فعال، عدم تعادل هورمون سروتونین مشهود است می توان با مصرف مرغ که سرشار از اسیدآمینه تریپتوفان است به کاهش علائم رفتاری این کودکان کمک کرد.
● گیاه دارویی برهمی
مصرف گیاه برهمی که جز خانواده اسفناج دسته بندی می شود علاوه بر کاهش علائم بیش فعالی بر استرس، افسردگی و تقویت حافظه اثرات مثبتی بر جای می گذارد. بهتر است برای افزایش اثر دهی آن بر بیش فعالی کودکان به شکل دمنوش میل گردد.
● گیاه دارویی نعنا گربه ای
در صورتی که کودک بیش فعال از استرس و اضطراب رنج می برد می توان مصرف این گیاه را حتما امتحان کرد. اگرچه قبلا بیشتر این گیاه به صورت دمنوش یا چای برای کاهش درد ناشی از سر درد و معده درد استفاده می شد اما در حال حاضر یکی از روش های درمان خانگی کاهش علائم بیش فعالی به شمار می رود.
● پوست درخت کاج
عصاره گیاهی پوست درخت کاج به کاهش بروز علائم و رفتار های ناشی از بیش فعالی به ویژه عدم تمرکز کمک می کند. هم چنین در صورتی که فرد دچار استرس است می تواند این عصاره را امتحان کرده و از اثرات آن غرق لذت شود.
● گیاه دارویی لاله باغی
این گیاه با برقراری تعادل در سیستم عصبی کودک بیش فعال، سبب کاهش علائم و رفتار های ناشی از این اختلال می شود. هم چنین در بسیاری از مطالعات به اثرات مثبت آن بر آرامش خواب، کاهش اسپاسم و رفع اختلالات عاطفی اشاره شده است.
حتی می توان دانه های این گیاه را در آشپزی استفاده کرد و شاهد کاهش اختلالات رفتاری ناشی از بیش فعالی بود.
● گیاه دارویی بابونه
استفاده از بابونه به دلیل داشتن خاصیت آرامش دهندگی و کاهش استرس برای کودکان بیش فعال بسیار توصیه می شود. می توان این گیاه را به صورت دمنوش یا چای به کودک بیش فعال داد و تاثیر مثبت آن را بر خلق و خو و تمرکز او دید.
● هسته انگور
هسته انگور دارای خواص بسیاری است از جمله می توان به محافظت از مغز در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد و سموم، افزایش سرعت جریان خون و تقویت مویرگ ها اشاره کرد.
هم چنین نتایج تحقیقات از اثرات مثبت آن بر بیش فعالی کودکان حکایت دارد که می توان آن را به صورت دمنوش، روغن هسته آن در آشپزی یا انگور تازه به کودک داد.
● گیاه قدح مریم یا آب قاشقی
مصرف گیاه قدح مریم با توجه به اثرات مثبتی که بر کاهش استرس و بهبود وضعیت ذهنی فرد دارد، بسیار توصیه می شود که معمولا به دلیل مواد معدنی است که در این گیاه به وفور دیده می شود و نتیجه آن عملکرد بهتر مغز خواهد بود. چنان چه در آشپزی نیز از گیاه قدح مریم استفاده شود می توان تاثیرات مثبت درمانی آن را مشاهده کرد.
● داروی گیاهی باکوپا مونیری
از اثرات مثبت این داروی گیاهی می توان به بهبود توانمندی های فکری و عملکرد مغز اشاره کرد که اغلب با افزایش اطلاعات جدید از اطراف همراه است.
این دلایل سبب شده که این داروی گیاهی به عنوان یک روش درمانی در کنترل اختلال بیش فعالی مطرح شود و شربتی از آن بسازند که البته باید توجه داشت که فقط گروه سنی ۶-۸ سال می توانند از آن به صورت روزانه مصرف کنند.
● سنبل الطیب
یکی دیگر از درمان های گیاهی بیش فعالی، تهیه دمنوش از پودر ریشه گیاه سنبل الطیب عنوان شده است که سبب افزایش توانمندی های آموزشی و کاهش بی قراری و رفتار خشونت آمیز کودکان بیش فعال نیز می شود. برای کنترل علائم بیش فعالی می توان آن را به صورت دمنوش یا چای مصرف کرد.
● تخم کتان
کمبود اسید چرب امگا ۳، از دیگر کمبود های تغذیه ای موثر بر تشدید علائم بیش فعالی عنوان شده است. از جمله منابع حاوی این اسید چرب تخم کتان است که می توان آن را به صورت خام و یا روغن آن در غذای روزانه به کار برد و شاهد کاهش علائم این اختلال بود.
● جینسینگ قرمز کره ای
از اثرات مثبت این گیاه علاوه بر تقویت حافظه، افزایش انرژی فرد، بهبود عملکرد مغزی و کاهش علائم بیش فعالی عنوان شده است. هم چنین در صورت مصرف مداوم، افزایش تمرکز و توجه نیز میسر می شود. در مصرف این گیاه حتما باید نظر پزشک معالج را جویا شد.
● بادرنجبویه
بادرنجبویه با خاصیت آرام کنندگی، کاهش درد، تحریک پذیری و علائم افسردگی یکی از مهم ترین گیاهان موثر بر بیش فعالی شناخته می شود که می توان آن را به صورت دمنوش روزانه ۲ تا ۳ نوبت استفاده کرد و شاهد تغییرات مثبت بود.
● گیاه کاوا
از اثرات مصرف گیاه کاوا، بهتر شدن خلق و خو فرد عنوان شده است به گونه ای که با کاهش استرس این زمینه را فراهم می کند. برای کاهش علائم بیش فعالی می توان آن را به صورت دمنوش حاوی پودر گیاه مصرف کرد و یا در دهان قرار داد و آن را جوید.
● گل راعی
از مشخصه اصلی کودکان بیش فعال، نبود توجه و تمرکز کافی است. برای بهبود این وضعیت، مصرف گل راعی توصیه می شود هم چنین از اثرات دیگر آن کاهش احساسات منفی مانند بی تفاوتی، گناه و انزوا عنوان شده است.
اطبا طب سنتی توصیه می کنند کودکان بیش فعال به مدت ۸ هفته هر روز ۱ تا ۳ نوبت از آن را به صورت خوراکی استفاده کنند.
● جوی دو سر
جوی دو سر با داشتن خواصی مانند افزایش تمرکز، بهبود آرامش ذهن، افزایش عملکرد شناختی و کاهش استرس به عنوان یکی از درمان های خانگی مهم بیش فعالی عنوان شده است.
● گیاه دارویی قاشقک
گیاه قاشقک در خانواده نعناییان دسته بندی می شود که مصرف آن موجب افزایش آرامش فردی و بهبود اختلالات روانی می گردد. در صورتی که کودکان بیش فعال آن را به صورت دمنوش، تنتور یا کپسول مصرف کنند از تحریک پذیری آنان کاسته خواهد شد.
● دمنوش گیاهی حاوی چند گیاه
مصرف دمنوش حاوی نعنا دشتی، علف لیمو، بابونه و... برای افزایش آرامش و آسودگی خیال و بهبود وضعیت استراحت و خواب کودکان بیش فعال توصیه می شود.
در صورتی که این دمنوش قبل از خواب مصرف شود، مشکلات خواب کودکان بیش فعال به میزان زیادی کاهش می یابند.
سایر درمان های خانگی بیش فعالی کودکان
● گیاه گل ساعتی حاوی ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی بسیاری است که علاوه بر کاهش استرس اکسیداتیو سبب آرامش و آسودگی خیال کودک می شود.
● آنزیم رزمارینیک اسید موجود در گیاه بادرنجبویه با کنترل فعالیت گاز گابا موجب اثرات مثبت بر بی قراری و اضطراب کودک بیش فعال می شود که به دنبال مصرف آن کودک به شدت آرام می گردد.
● هم چنین با توجه به ارائه نتایج تحقیقات مختلف بر آرامش خواب کودکان بیش فعال می توان پس از مشورت با پزشک معالج از قرص حاوی عصاره گیاهان بادرنجبویه، گل ساعتی، رازک و سنبل الطیب استفاده کرد.
● شربت ۶ عرق
شربت ۶ عرق که حاوی ۵/۱ لیتر از عرق سنبل الطیب، عرق بیدمشک، عرق فرنجمشک و ۱ لیتر از عرق بهار نارنج، شربت سکنجبین عسلی و عرق کیالک است موجب تاثیر بر تمرکز و توجه کودکان بیش فعال می شود و چنان چه همراه این شربت، مکمل های امگا ۳ نیز استفاده شود تاثیرات آن دو چندان خواهند شد.
مکمل های تغذیه ای و علائم بیش فعالی
همان طور که می دانیم رژیم غذایی تاثیر بسزایی در خلق و خو و رفتار کودکان به ویژه مبتلایان به بیش فعالی دارد به طوری که مشخص شده زمانی که کودک، غذای مناسب دریافت می کند، علائم رفتاری او کاهش می یابد به همین دلیل در ادامه به برخی از این مکمل های غذایی موثر در علائم این اختلال اشاره می شود.
● اسید های چرب
یکی از کمبود های تغذیه ای شایع در کودکان بیش فعال، نبود سطح کافی از اسید های چرب مانند امگا ۳و امگا ۶ است که سبب عوارضی همچون تشنگی زیاد نیز می شود.
برای رفع این مشکل مصرف کنجد، تخمه کدو تنبل (برای تامین امگا ۳) و ماهی آزاد و سارین (برای تامین امگا ۶) مفید است.
● ویتامین B6
ویتامین B6 کوفاکتور بسیاری از آنزیم ها است و بر مسیر های متابولیکی اسید های آمینه نیز تاثیر دارد به همین دلیل در صورت مشاهده سطح کافی از آن، علائم بسیاری از اختلالات از جمله بیش فعالی کاهش می یابد. هم چنین این ویتامین با افزایش سطح هورمون سروتونین سبب عملکرد بهتر این کودکان می شود.
● آهن
کاهش سطح آهن خون کودکان بیش فعال منجر به کاهش دقت و توجه می شود هم چنین بیان شده است در صورتی که کودک مبتلا به بیش فعالی مکمل های حاوی آهن را به موقع دریافت کند رفتار بهتری را نشان می دهد.
● منیزیم
با توجه به اینکه کمبود منیزیم در کودکان بیش فعال شایع است در صورت دریافت مکمل های تغذیه ای حاوی منیزیم بسیاری از این علائم کاهش می یابد.
● روی
از دیگر کمبود های تغذیه کودکان بیش فعال، نقص در دریافت و جذب روی عنوان شده است که در صورت دریافت منابع حاوی آن می توان شاهد بهبود علائم این اختلال بود.
غذا های نا مناسب برای کودکان بیش فعال
● بهتر است در رژیم غذایی کودکان بیش فعال کمتر شکر و مواد خوراکی مشابه مانند کیک، شیرینی، شکلات، آب میوه های صنعتی قرار گیرد تا علائم و رفتار های ناشی از آن افزایش نیابند.
● از جمله مواد خوراکی مضر برای اختلال بیش فعالی غذا های بسته بندی شده حاوی رنگ های صنعتی است که می توان به کمپوت ها، سس ها، آدامس ها، آب لیمو و... اشاره کرد.
● مواد خوراکی مانند مرباها، آب میوه ها، ترشی ها و ... که دارای مواد نگهدارنده (اسید بنزوئیک) هستند سبب افزایش علائم بیش فعالی می شوند و بهتر است از دسترس کودک بیش فعال دور بمانند.
● مصرف نوشابه های گازدار با به هم ریختن تعادل کلسیم و فسفر بدن کودک موجب تشدید علائم رفتاری اختلال بیش فعالی می شوند.
● در صورتی که کودک بیش فعال کمتر نوشیدنی های کافئین دار مانند چای، قهوه و... را مصرف کند، علائم رفتاری کمتری را نشان می دهد.
● بهتر است از مصرف زیاد آنتی بیوتیک ها توسط کودکان بیش فعال نیز جلوگیری شود زیرا سبب برهم زدن تعادل باکتری های مفید در بدن کودک می شوند که نتیجه آن تشدید رفتار های بیش فعالی است.
درمان بیش فعالی در طب چینی
با توجه به اینکه در طب چینی، تمرکز بر بهبود عملکرد سایر اندام هاست برای کنترل و درمان اختصاصی بیش فعالی، برنامه ای تدوین نشده است.
درمان بیش فعالی با طب سوزنی
کارشناسان طب سوزنی معتقدند که برای بهبود علائم بیش فعالی، نقاط درمانی بسیاری وجود دارد که می توان با کمک آن ها رفتار های خاص کودک را کنترل کرد.
البته باید به این نکته نیز توجه داشت که تمامی کودکان رفتار های مشابه ندارند به همین دلیل برای هر کودک متناسب با شرایط از روش اختصاصی استفاده می شود.
معمولا کودکان به دلیل ترس از سوزن چندان تمایلی به استفاده از این روش نشان نمی دهند ولی چنان چه از این راهکار استفاده گردد کودک نه تنها دردی احساس نمی کند، بلکه اثرات مثبت بسیاری نیز به دنبال دارد. زیرا در پی به کارگیری آن مغز به حالت طبیعی بر می گردد و کودک کمتر علائم این اختلال را بروز می دهد. برای مشاهده نتیجه قطعی نیاز است که حتما این روش مرتبا تکرار شود تا تعادل هیجانی و فیزیکی نیز میسر شود.
افزودن دیدگاه جدید