با توجه به آمار روز افزون کودکان مبتلا به اختلالات رشدی از جمله بیش فعالی و اوتیسم تیم نورولند سعی دارد که با تهیه مطالب مرتبط و با تشریح علائم و راهکار های درمانی باری از دوش خانواده های درگیر بردارد. به همین دلیل در این نوشتار به تشریح اختلال اوتیسم، علت و روش های درمانی اشاره شده است و مطالعه آن به تمامی خانواده ها توصیه می شود. چنان چه نظرات و پیشنهاد های خود را با ما در میان بگذارید می توانیم با درک بهتر بازخورد های شما عزیزان، محتویات ارزشمندتری را تهیه نماییم.

تاریخچه کشف اختلال اوتیسم

یکی از سوالات متداول درباره اوتیسم این بوده که چگونه و در چه دهه ای از این اصطلاح استفاده گردید. مطالعات نشان می دهد شروع به کارگیری اصطلاح اوتیسم به اوایل دهه ۱۹۰۰ میلادی بر می گردد که برای تشریح علائم بسیاری از مشکلات عصبی و روان شناختی آن را استفاده می کردند. 

در حقیقت این اصطلاح از یک واژه ی یونانی به نام اوتوس (autos) اقتباس شده است که اشاره به افرادی دارد که قادر به برقراری ارتباط و تعاملات اجتماعی نیستند و تنهایی و گوشه گیری را بر حضور در اجتماع ترجیح می دهند.

یوجین بلوبر روان پزشکی سوئیسی را می توان نخستین فردی دانست که از اصطلاح اوتیسم برای تشریح علائم و شواهد افراد مبتلا به اسکیزوفرنی استفاده می کرد. 

با گذشت زمان و پیشرفت علم در دهه ۱۹۴۰، پزشکان آمریکایی این اصطلاح را برای کودکان مبتلا به اختلالات عاطفی و اجتماعی به کار می گرفتند. 

اگرچه به کارگیری اصطلاح اوتیسم در بین سایر پژوهشگران با یکدیگر متفاوت بود به طور مثال می توان لئوکانر پزشک فارغ التحصیل از دانشگاه جان هاپکینز نام برد که کودکان انزوا طلب و گوشه گیر را با این اصطلاح نام می نهاد. 

هم چنین در این زمان سندرم آسپرگر که طیف ملایم این اختلال هست توسط دانشمندی آلمانی زبان بنام هانس آسپرگر نام گذاری گردید.

با توجه به مشابهت برخی علائم اختلال اوتیسم و اسکیزوفرنی تا دهه ۱۹۶۰  پزشکان و متخصصان این حوزه قادر به درک تفاوت علائم و شواهد این دو نبودند ولی با پیشرفت علم و افزایش آگاهی عمومی، بالاخره موفق به تشخیص درست اختلال اوتیسم شدند. 

این سیر تکاملی اختلال اوتیسم در سالیان ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ به سمت شناخت بهتر روش های درمانی مانند کاربرد روش های دارویی همچون LSD، شوک الکتریکی و روش های تغییر رفتاری (به کارگیری روش های تنبیه و درد) بود. 

با گذشت زمان در دهه ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۰ عمده روشی که به عنوان روش اصلی و کارآمد مبتلایان به اوتیسم به کار می رفت، تکنیک درمانی - رفتاری و کاربرد محیط های یادگیری کنترل شده بودند. در ادامه برای درک بهتر اوتیسم به تشریح علائم و رفتار های مبتلایان می پردازیم تا آگاهی شما نسبت به این اختلال افزایش یابد.

اشاره اجمالی به اختلال طیف اوتیسم

از جمله اختلالات رشدی - مغزی شایع در بین کودکان، اوتیسم بوده که تمرکز آن بر مهارت های اجتماعی، ارتباطی افراد است به طوری که افراد مبتلا معمولا دارای رفتار های تکراری و خاص بروز هستند که منجر به این شده است که برخی از مردم آن ها را با عنوان افراد منزوی می شناسد. 

امروزه اگرچه پیشرفت های روز افزون علم و آگاهی عمومی دیده می شود ولی پژوهشگران نتوانسته اند علت دقیق و نحوه رخ دادن اختلال اوتیسم را تشخیص دهند، اگرچه مشخص شده است بخش هایی از مغز در اثر ابتلا به این اختلال دچار نقص می شوند به طوری که اغلب کودکان مبتلا قبل از سه سالگی علائم و رفتار های مختص این اختلال را بروز می دهند. 

اوتیسم شامل طیفی متنوعی از علائم و رفتار ها است به طوری که می توان از آن ها به سندرم آسپرگر و (PDD-NOS) اشاره کرد که فرد مبتلا در مقایسه با سایرین علائم رفتاری کمتری دارد‌. 

برای مشخص شدن علت بروز اختلال اوتیسم مطالعات زیادی صورت گرفته است که در این بین مشخص شده که عوامل ژنتیکی از جمله تقابل بین ژنی و جهش های ژنی یکی از عوامل اصلی بروز آن محسوب می شوند. اگرچه برخی مبتلایان به دلیل آسیب های وارده در دوران رشد دچار اوتیسم گشته اند. 

عوامل محیطی نیز در ابتلا بسیاری از افراد سهم بسیاری دارند‌، از جمله آن ها می توان آلودگی های محیطی (فلزات سنگین موجود در جو)، به کار گیری زیاد حشره کش ها و..‌. اشاره کرد. 

پس از اینکه مقاله ای در انگلیس منتشر شد این شبهه به وجود آمد که ممکن است کودکان با دریافت واکسن های چند گانه مبتلا به اوتیسم گردند. بسیاری از افراد حتی پزشکان حاذق نیز گمان می کردند که بین دریافت واکسن در سنین نوزادی و ابتلا به اوتیسم ارتباطی وجود دارد و به همین علت ترجیح می دادند که کودکان این واکسن را دریافت نکنند اگرچه  بعد ها این فرضیه به کلی رد شد در آخر این مطلب به طور مفصل به جزییات این فرضیه پرداخته شده است.

مشخص شده است که در ابتلا افراد به اوتیسم، جنسیت نیز بی تاثیر نیست به طوری که طبق گزارش ها مردان مبتلا سهم بیشتری در آمار افراد مبتلا به اوتیسم دارند. اگرچه روز به روز بر تعداد مبتلایان افزوده می گردد.

گروهی بر این باورند که پیشرفت علم و آسان شدن روند تشخیص آیتم های بالینی ممکن است موجب شناسایی بهتر و افزایش این آمار باشد. 

با توجه به اینکه والدین به ویژه مادران زمان زیادی را با کودک خود سپری می کنند می توانند روند تشخیصی این فرآیند را تسریع بخشند. بنابراین توصیه می شود که خانواده ها حتما به علائم و شواهد رفتاری هشدار دهنده فرزند خود به ویژه در دو سال ابتدایی دقت بسیاری داشته باشند تا در صورت محرز شدن ابتلا کودک بتوان با به کارگیری به موقع تکنیک های درمانی و روش های رفتاری - شناختی به برگشت کودک به مسیر طبیعی زندگی کمک فراوانی کرد. 

در کشور ما نیز افراد و خانواده های زیادی با این اختلال درگیر هستند ولی خوشبختانه با افزایش آگاهی مردم، دیگر به کودک اوتیسمی همچون فردی عقب افتاده ذهنی نگاه نمی شود و آن را به منزله یک تفاوت رفتاری پذیرفته اند به طوری که بسیاری از خانواده های درگیر در پی درمان مناسب هستند تا فرزندشان به بهانه ابتلا به اختلال از سایر زمینه ها عقب نماند. 

باید اشاره کنیم که گروهی از این مبتلایان نه تنها از نظر بهره هوشی کمبودی ندارند بلکه با توجه به استعداد ویژه ای که در طراحی، آموزش موسیقی و حل مسائل سخت ریاضی دارند، در این حیطه ها مشغول فعالیت هستند.

به چه اختلالی، اوتیسم می گویند؟

اوتیسم یا در خود درماندگی از جمله اختلالات رشدی شایع در بین کودکان بوده که با نقص در رفتار های ارتباط کلامی و غیر کلامی مشخص می شود و علی رغم تلاش فراوان، پژوهشگران و پزشکان تاکنون علت دقیق بروز آن را کشف نکرده اند. 

مبتلایان به اختلال اوتیسم با عنوان اوتیسیک یا در خود مانده نیز شناخته می شوند. عده ای تصور می کنند که شرایط محل زندگی بر افزایش احتمال ابتلا به اوتیسم تاثیر دارد ولی با انجام تحقیقات بسیار، پژوهشگران نتوانسته اند رابطه ای بین ابتلا کودک به اوتیسم و وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سبک زندگی و میزان سواد والدین آن ها پیدا کنند که طبیعی است.

همان طور که اشاره شد مهمترین اثری که اوتیسم بر کودک مبتلا وارد می کند، اختلال در بخش هایی از مغز است به نحوی که کودک مبتلا قادر نیست مانند سایر کودکان نرمال در انجام تعاملات اجتماعی و مهارت های ارتباطی موفق گردد و نمود ظاهری آن را می توان در مبتلایان دید به گونه ای که قادر نیستند ارتباطات کلامی و غیر کلامی موثری با دیگران داشته باشند بلکه در انجام تعاملات اجتماعی و حتی بازی های گروهی نیز موفق نیستند. 

از دیگر مشخصه کودکان اتیسمی این بوده که برخی از این افراد رفتار آزار دهنده، پرخاش، حرکات تکراری (تکان دادن مداوم دست ها به شکل پرواز)، عدم پاسخ درست به دیگران، علاقه غیر طبیعی به برخی اشیا و عدم تمایل به ترک عادات و حرکات روتین دارند. 

هم چنین بسیاری از والدین کودکان مبتلا به اوتیسم از حساسیت های غیر طبیعی فرزند خود در حواس پنج گانه (بینایی، شنوایی، زبانی، بویایی و چشایی) ابراز نگرانی می کنند، این حساسیت به گونه ای است که زندگی را برای اعضا خانواده نیز با مشکل مواجه می کند.

برخی گزارش ها از ابتلا یک کودک از هر ۶۰ تا ۷۰ تولد خبر می دهند که به عقیده گروهی حضور در زندگی ماشینی، استرس و اضطراب ناشی از آن در افزایش این آمار بی تاثیر نیست. 

از دیگر عوامل موثر بر افزایش احتمال ابتلا کودک به اوتیسم، اضافه وزن و ابتلا به دیابت مادر در زمان بارداری عنوان شده است، به همین دلیل توصیه می شود چنان چه خانمی قصد بارداری دارد حتما مراقبت های بیش از بارداری و کنترل وزن را جدی بگیرد تا در آینده شانس ابتلا فرزند او به اوتیسم کاهش یابد.

علت بروز اوتیسم در بین کودکان

همان طور که پیشتر نیز اشاره شد علی رغم پژوهش ها و تحقیقات بسیاری که در این زمینه صورت گرفته است محققان نتوانسته اند علت اصلی بروز اختلال اوتیسم را کشف کنند. البته این فرآیند بیشتر ناشی از پیچیدگی علائم و شواهد این اختلال در بین کودکان است ولی تاثیر عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن محرز شده است که در ادامه به تشریح آن ها می پردازیم.

عوامل ژنتیکی موثر بر بروز اختلال اوتیسم

بروز اوتیسم در کودکان تنها ناشی از یک ژن خاص نبوده و مجموع برهم کنش چند ژن از آن ها سبب این اختلال می گردد و هم چنین مشخص شده است که بین بروز این اختلال و سندرم رت و سندرم ایکس شکننده که هر دو از اختلالات ژنتیکی هستند، ارتباطی وجود دارد.

در مواردی آسیب های ژنی و جهش های مرتبط سبب بروز این اختلال می شوند و گاهی فقط عوامل ژنتیکی زمینه را فراهم می کنند و چنان چه عوامل محیطی وجود داشتند فرد مبتلا می گردد.

عوامل محیطی موثر بر اختلال اوتیسم

• ۱- برای اثبات تاثیر عوامل محیطی و شرایط زندگی بر ابتلا کودکان به اوتیسم پژوهش های بسیاری صورت گرفته است که از جمله می توان به مصرف دارو هایی همچون والپروئیک اسید و تالیدومید اشاره کرد که ریسک ابتلا را افزایش می دهند. 
• ۲- هم چنین با توجه به ارتباطی که بین ابتلا به اوتیسم و فقر آهن مادر باردار وجود دارد، برای کاهش این احتمال توصیه می شود که حتما مادر قبل از بارداری به پزشک مراجعه کرده تا علاوه بر بررسی های مربوطه، میزان مولتی ویتامین های بدن نیز ارزیابی گردد. 
• ۳- پیشتر نیز اشاره کردیم، دیابت در مادران باردار شانس ابتلا کودک به اوتیسم را افزایش می دهد به طوری که در مطالعه ای که به این منظور صورت گرفت مشخص شد که ریسک ابتلا کودکان متولد شده از مادران بارداری که از هفته ۲۶ بارداری مبتلا به دیابت بودند، حدود ۶۳ درصد بود.
• ۴- از دیگر شبهات درباره علت بروز اوتیسم، ارتباط بین سن بالای پدر و مادر و افزایش احتمال به این اختلال عنوان شده است. از جمله دلایلی که برای این قضیه مطرح می شود، افزایش احتمال جهش های ژنی در تخمک و اسپرم با افزایش سن پدر و مادر است که زمینه ساز بروز اختلالات رشدی از جمله اوتیسم می گردند. 

بنابراین پزشکان توصیه می کنند خانواده هایی که قصد فرزند آوری دارند تا قبل از سن ۴۰ سالگی مادر این کار را انجام دهند در غیر این صورت عواقب آن گریبان گیر نوزاد خواهد شد که تبعات جبران ناپذیر آن بر خانواده نیز عیان است. 

البته آنچه که گفتیم به این مفهوم نیست که مادر در سنین بسیار پایین اقدام به بارداری کند که این عمل نیز بدون عوارض نخواهد بود. 

طبق مطالعات سن بالای پدر نیز اگرچه ممکن است شانس بروز اختلال اوتیسم را در کودک افزایش دهد ولی تاثیر آن از سن مادر کمتر گزارش شده است. از دیگر مواردی که درباره سن والدین مطرح می شود این است که تفاوت سنی کم بین آن ها، احتمال اینکه فرزند سالم تری داشته باشند را به شدت افزایش می دهد.

انواع اختلالات طیف اوتیسم کدام اند؟

همان طور که در قسمت های قبل نیز اشاره کردیم، اوتیسم در کودکان به یک شکل تظاهر نمی یابد و شامل انواعی از اختلالات است به همین دلیل به آن طیف اوتیسم می گویند. در ادامه چند نمونه از آن ها ذکر شده است:

سندرم آسپرگر

سندرم آسپرگر که طیف ملایم اوتیسم به شمار می رود، بر بهره هوشی کودکان مبتلا تاثیر چندانی ندارد به طوری که مبتلایان اغلب نه تنها قادرند امور روزمره خود را بدون مشکل مدیریت کنند بلکه قادرند به دنبال علائق و کار های مورد علاقه خود نیز بروند بدون اینکه دچار مشکلی شوند اگرچه این افراد مانند سایر مبتلایان به طیف اوتیسم، نقص در ارتباطات اجتماعی دارند.

اختلال فراگیر رشد یا PDD

مبتلایان به اختلال فراگیر رشد در واقع دچار اختلال اوتیسم غیر معمول هستند که سبب شده برخی از رفتار ها و علائم کودکان اوتیسمی را بروز دهند به همین دلیل متخصصان ترجیح می دهند که آنان را در سایر گروه ها قرار ندهند.

اختلال از هم گسیختگی کودکی

این اختلال سبب می شود که کودکان مبتلا تا نهایت دو سالگی از رشد طبیعی برخوردار باشند اما با افزایش سن نقص در مهارت های ارتباطی و تعاملات اجتماعی آنان محسوس است. با توجه به اینکه این اختلال به ندرت در بین کودکان دیده می شود، کارشناسان حوزه سلامت روان ترجیح می دهند که آن را به عنوان یک اختلال جدا و مستقل دسته بندی نکنند.

سندرم رت

پیشرفت علم و آگاهی از سایر اختلالات از جمله اوتیسم سبب شد که متخصصان دیگر سندرم رت را به عنوان یک اختلال از طیف اوتیسم برنشمارند زیرا عوامل ژنتیکی زمینه ساز بروز آن در افراد مبتلا است. 

دیده شده است که اغلب مبتلایان به سندرم رت را دختران تشکیل می دهند که با افزایش سن در زمینه رشد مهارت های اجتماعی و ارتباطی دچار نقص می گردند. برای تشخیص این اختلال، کارشناسان عنوان می کنند که مشاهده حرکات تکراری به ویژه در دست ها و در سنین ۱ تا ۴ سالگی و بروز مشکلات شناختی جدی بسیار کمک کننده است.

علائم اختلال اوتیسم کدام اند؟

همان طور که پیشتر اشاره شد، اوتیسم از جمله اختلالات رشدی با تنوع بسیار بالای علائم و شواهد رفتاری است. اگرچه گفته می شود که این اختلال در مبتلایان در ابتدا با یک دوره ثابت بدون بهبودی همراه است ولی می توان علائم هشدار دهنده آن را در دوران نوزادی نیز دید که به تشخیص زود هنگام و شروع به موقع مداخلات درمانی کمک فراوانی می کند. به همین دلیل اطلاع از خصوصیات عمومی اوتیسم بسیار مهم است از جمله:

• ۱- اختلال در انجام تعاملات اجتماعی
• ۲- ناتوانی در برقراری ارتباط
• ۳- علاقه به انجام کار های روتین و تکراری

به گفته کارشناسان این حوزه، این علائم در بسیاری از افراد مبتلا به اوتیسم مشترک است و از جمله معیار های شناسایی نیز مطرح هستند. اگرچه گفته می شود بسیاری از کودکان اوتیسمی تمایلات تغذیه ای خاصی دارند ولی به عنوان معیار تشخیصی مطرح نیستند.

چرا یک کودک مبتلا به اوتیسم می شود؟

شواهد حاصل از بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که تعداد کودکان مبتلا به اوتیسم در برخی از خانواده ها در مقایسه با سایرین بیشتر است که نشان دهنده تاثیر ترکیبات خاصی حاصل از برخی ژن ها در ابتلا کودکان می دهد. 

همان طور که عنوان کردیم عوامل محیطی به ویژه عوامل خطر زای موثر بر مادر باردار شانس ابتلا کودک را چندین برابر می کند بنابراین مادران باردار باید از مصرف الکل، دارو های ضد تشنج بپرهیزند و در صورتی که دارای اضافه وزن و یا بیماری های مولتی فکتریال (چند عاملی) همچون دیابت هستند، نسبت به سلامت خود و فرزند بسیار حساس باشند. 

کارشناسان عنوان کرده اند که بروز این اختلال ممکن است ناشی از بیماری هایی همچون سرخچه و فنیل کتونوری درمان نشده نیز باشد. 

برخی از والدین درباره اینکه آیا محیط زندگی کودک و نحوه مراقبت از او در ابتلا به اوتیسم نقشی داشته باشد، دچار نگرانی هستند به همین منظور محققین بررسی هایی را انجام دادند که این فرضیه به کلی رد شد و هم چنین بیان کردند در صورتی که در بخشی از مغز ناهنجاری هایی رخ دهد که سبب اختلال پردازش حسی و یا پردازش زبانی گردد، ممکن است کودک مبتلا به اوتیسم گردد و ارتباطی بین نحوه تربیت و بروز اوتیسم وجود ندارد.

علائم و نشانه های اختلال اوتیسم کدامند؟

یکی از عوامل موثر بر تسریع روند بهبودی کودکان مبتلا به اوتیسم، شناسایی زود هنگام این اختلال است. اگرچه شناسایی این کودکان دارای پیچیدگی هایی است و به دلیل عدم وجود تست های آزمایشگاهی خاص معمولا به تعویق می افتد ولی باید والدین نسبت به مشاهده علائم هشدار دهنده بی تفاوت نباشند و هر گونه رفتار مبتنی بر بروز هر اختلالی را که مشاهده کردند حتما پزشک را در جریان بگذارند. 

زیرا توجه و اطلاع دقیق از رفتار های کودکان به پزشک در تشخیص درست کمک فراوانی می کند. والدین عزیز می توانید برای شناخت علائم و رفتار های نوزادان سالم مطلب "تحرک بیش از حد نوزاد + علت جنب و جوش زیاد" نیز مطالعه کنند تا یک جمع بندی بهتری داشته باشید.

یکی از چالش هایی که در زمینه شناخت و تشخیص اوتیسم وجود دارد، تنوع بالای علائم رفتاری آنان است به طوری که دیده می شود برخی افراد مبتلا از نظر روحی و روانی به شدت شکننده هستند و مشکلات بسیاری را بر دوش می کشند ولی گروهی دیگر از این نظر مشکلی نداشته و به دلیل داشتن بهره هوشی خوب توانسته اند بدون کمک سایرین زندگی مستقلی نیز شکل دهند. 

برای تشخیص اوتیسم نیاز است که پزشک متخصص اطفال طی دو مرحله رفتار کودک را تجزیه و تحلیل نماید تا بتواند نظر مثبتی را ارائه دهد. 

به طور کلی زمانی می توان راجع به تشخیص اوتیسم نظر قطعی داد که فرد دارای حداقل ۶ نشانه از علائم دسته های اول، دوم و سوم بوده که البته باید در نظر داشته باشید که از این شش علامت نیاز است دو مورد از قسمت اول و یک مورد از بخش های دوم و سوم دیده شود.

از موارد تعیین کننده در تشخیص اوتیسم کودکان مشاهده نقص در ارتباطات اجتماعی است که باید دو علامت از موارد زیر داشته باشد:

• فرد مبتلا قادر نیست در زمان برقراری ارتباط با دیگران به درستی از رفتار های ارتباط غیر کلامی مانند تماس چشمی، حالت درست صورت، وضعیت بدنی و بدن استفاده کند و تعاملات اجتماعی درستی ندارند.
• نقص در برقراری ارتباط با هم سن و سالان از دیگر علائم اوتیسم است که بسته به شدت این اختلال متفاوت است‌.
• کودکان اوتیسمی به دلیل نقص در تعاملات اجتماعی تلاشی برای نشان دادن و اشتراک شادی، تمایلات و علائق خود با دیگران ندارند.
• نبود تقابل هیجانی و یا اجتماعی از دیگر علائم اوتیسم عنوان شده است.

هم چنین گفته می شود نقص در برقراری ارتباط با دیگران ممکن است به دلایل زیر باشد:

• کودکان مبتلا معمولا به دلیل تاخیر یا عدم تکامل تحول زبان گفتاری قادر نیستند از این مهارت استفاده کنند، حتی تغییر حالت چهره و بدن نیز در آنان مشاهده نمی گردد.
• گروهی از مبتلایان نیز علی رغم وجود مهارت های گفتاری مناسب نمی توانند یک گفت و گو را مدیریت کنند و با مشکلاتی همچون ناتوانی در شروع و یا حفظ گفت و گو های جمعی مواجه هستند.
• عدم تمایل به انجام بازی از دیگر مشخصه کودکان اوتیسمی مطرح شده است به طوری که گفته می شود این گروه از کودکان تمایلی به انجام بازی های کامپیوتری و یا وانمودی ندارند. اگرچه برخی از آنان بسته به سطح اختلال قادرند بازی های اجتماعی و تقلیدی را انجام دهند.

همان طور که اشاره کردیم رفتار های محدود، تکراری و حالت روتین کار ها و عادات کودکان اوتیسمی قابل مشاهده است که از طریق شواهد زیر قابل تشخیص هستند:

• این کودکان بسته به شدت طیف اوتیسم، وابستگی عمیقی به انجام برخی کار ها و یا حفظ برخی وسایل دارند.
• رعایت عادت های خاص به ویژه در زمان غذا خوردن محسوس است.
• پیچ دادن دست ها، انگشت ها و چرخش بدن از جمله حرکات تکراری و قالبی این کودکان است که در رفتار اغلب آنان قابل مشاهده است.

علائم و نشانه های رفتاری کودکان نرمال به چه صورت است؟

آنچه تاکنون مطرح کردیم از جمله علائم و شواهدی هستند که به شناسایی دقیق تر کودکان مبتلا به اوتیسم کمک فراوانی می کند اما برای اینکه شما عزیزان از این اختلال اطلاعات بیشتری دست یابید به سایر علائم آن نیز اشاره می شود. 

شناخت درست علائم از آن جهت اهمیت دارد که موجب می شود، تشخیص سریع تر رخ دهد و کودک مبتلا در سنین کمتر از مداخلات درمانی بهره مند می شود که موفقیت آن ها را دو چندان می کند. 

در ادامه به رفتار های کودک نرمال اشاره می شود. در صورتی که والدین این توانمندی ها را در سنین گفته شده مشاهده نکردند حتما باید با پزشک متخصص مشورت کنند. از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کودک در ۶ ماهگی می تواند نسبت به رفتار های دیگران به ویژه والدین لبخند بزند.
• کودک ۹ ماهه قادر است حالت چهره افراد و یا اصوات محیط پیرامون را تقلید نماید.
• رشد مهارت های گفتاری کودکان به این شکل است که در ۱۶ ماهگی با کمک جملات تک کلمه ای با دیگران ارتباط برقرار می کنند و با افزایش سن  با جملات دو کلمه ای و یا بیشتر به رفع نیاز های خود می پردازند.
• انجام بازی های تقلیدی  و وانمودی در ۱۸ ماهگی کودکان رخ می دهد.

سایر علائم و شواهد اختلال اوتیسم

نقص در برقراری تعاملات اجتماعی و ارتباط با دیگران از مشخصه اصلی تمامی انواع اختلال طیف اوتیسم مطرح می شود که البته باید عنوان کنیم که این ناتوانی بسته به شدت طیف، در افراد تظاهر بالینی مختلفی دارد به طوری که برخی فقط در درک زبان بدن و ادامه گفت و گو  مشکل دارند ولی سایرین به دلیل عدم رشد این توانمندی قادر به ارتباط گیری با دیگران نیستند. 

به عقیده کارشناسان این حوزه، علائم و شواهد مرتبط با رفتار های غیر معمول کودکان اوتیسم می توان در سه حوزه زیر دسته بندی کرد:

• تمایل به حفظ و نگهداری وسایل و اطلاعات خاص
• واکنش غیر معمول در مقابل احساسات خود و یا دیگران
• هماهنگی بدنی و فیزیکی

اگرچه تنوع علائم و شواهد رفتاری اختلال اوتیسم بسیار بالاست ولی در شروع تظاهر بالینی می توان این علائم را مشاهده کرد. معمولا تشخیص این اختلال در کودکان مبتلا تا قبل از سن سه سالگی رخ می دهد که اثر اصلی آن بر نحوه بر قراری ارتباط، رفتار و تعاملات اجتماعی او خواهد بود.  

از دیگر پیچیدگی های شناسایی کودکان اوتیسمی زمان تظاهر علائم است به طوری که گروهی از مبتلایان از همان نوزادی علائم هشدار دهنده را بروز می دهند ولی برخی دیگر از رشد نرمال در مهارت ها برخوردار هستند ولی طبق مطالعات مشخص شده است که می توان در نیمی از کودکان مبتلا به اوتیسم علائم و شواهد رفتاری را قبل از سن یک سالگی نیز مشاهده کرد. 

لازم به تاکید است که تمامی محتویات سایت نورولند به ویژه این نوشتار به منظور افزایش اطلاعات و آگاهی عمومی خانواده ها تهیه شده اند و نباید به عنوان مبنا و معیار تشخیصی و درمانی به کار گرفته شوند و از هر گونه اقدام بدون مشورت پزشک جدا بپرهیزید.

پزشک چگونه کودک مشکوک به اوتیسم را معاینه و ارزیابی می کند؟

همان طور که تاکید کردیم نظر قطعی درباره ابتلا به اوتیسم را پزشک متخصص عنوان می کند. در حالت معمول تمامی کودکان در سنین ۱۸ و ۲۴ ماهگی از نظر داشتن هر گونه اختلالاتی بررسی می شوند که در این جلسات پزشک با حرف زدن و بررسی رفتار های کودک، معاینه خود را انجام می دهد.

از دیگر موارد مهمی که پزشک به آن توجه می کند سوابق ابتلا به اختلالات رشدی به ویژه اوتیسم در خانوده است. سپس سوالاتی درباره نحوه رشد و توانمندی های کودک از والدین می پرسد تا بتواند یک جمع بندی درست داشته باشد از جمله:

• آیا کودک در ۶ ماهگی قادر به لبخند زدن بوده است؟
• رفتار های تقلید گونه به ویژه تقلید صدا و حالت چهره افراد در ۹ ماهگی رخ داده است؟
• والدین توانسته اند اصوات تولیدی همچون غان و غون و...  را در یک سالگی از کودک بشنوند؟
• در حرکات کودک انجام رفتار های غیر معمول، روتین و تکراری دیده شده است؟
• توانمندی کودک از نظر میزان برقراری تعاملات اجتماعی و انتقال تجربیات به دیگران به چه صورت بوده است؟ 
• واکنش او در برابر وسایل مورد علاقه به چه صورت بوده است؟
• لحن صدا و گفتار او به چه شکل است؟
• میزان درک کودک از عکس العمل های دیگران تا چه میزان است؟
• نسبت به محرک های محیطی همچون نور، صدا و یا دما حساسیت دارد؟
• آیا دچار اختلالات و مشکلاتی در زمینه خواب و یا گوارش است؟
• تا چه میزان علاقه به انجام کار های خشن و یا آزار دهنده دارد؟

والدین باید در زمان پاسخ به این سوالات دقت کافی داشته باشند زیرا به روند غربالگری کمک فراوانی می کنند. چنان چه پزشک پس از انجام این ارزیابی، مورد مشکوکی مشاهده نکند بیان می کند که این فرآیند تمام شده است ولی چنان چه هر گونه اختلالات توسعه ای دیده شود نیاز است بر روی کودک آزمایشات بیشتری صورت گیرد.

 آزمایشات مورد نیاز برای شناسایی دقیق کودکان اوتیسمی

پس از اینکه بیان شد کودک نیازمند آزمایشات دیگری است باید تیمی شامل متخصصانی همچون پاتولوژیست گفتار و زبان، کار درمانگر و متخصص اطفال حضور داشته باشند. در مواردی نیز حضور متخصصان اطفال توسعه ای و متخصص اعصاب لازم است تا بتوان قضاوت درستی درباره سطح شناختی کودک، مهارت های گفتاری و سایر توانمندی ها همچون غذا خوردن، حمام رفتن و... شکل گیرد.

لیستی از استاندارد هایی که توسط انجمن روان پزشکی آمریکا منتشر شده است به تشخیص درست اختلالات روانی کمک فراوانی می کند. زمانی بروز اختلال اوتیسم در کودک محرز می شود که نقص هایی در زمینه های زیر داشته باشد:

۱- نقص در تعاملات اجتماعی و برقراری ارتباط با سایرین

از علائم اصلی کودکان اوتیسمی وجود ضعف در برقراری ارتباط، فهم و درک علائم اجتماعی، ایجاد تماس چشمی و مدیریت گفت و گو است. اغلب این کودکان در مقایسه با سایرین دچار تاخیر کلامی هستند و به دلیل ناتوانی در کنترل درست ماهیچه های خود نمی توانند عملکرد مطلوبی در انجام کار هایی همچون فعالیت های ورزشی، نقاشی و نوشتن کسب کنند.

۲- الگو های رفتاری تکراری و روتین

اغلب کودکان مبتلا به اوتیسم تمایل دارند همواره حرکات نوسانی بدنی انجام دهند و یا عبارت هایی را همواره تکرار نمایند به گونه ای که به سختی هر گونه تغییری می پذیرند و در برابر آن مقاومت می کنند. اختلال در زمینه حسی و تمرکز عجیب بر موضوعات خاص از علائم مشهود آنان است.

تا به اینجا به علائم رفتار های خاص این افراد اشاره کردیم در ادامه به راهکار های درمانی آن اشاره می شود تا بتوانید در این زمینه نیز اطلاعاتی به دست آورد و یک جمع بندی داشته باشید.

درمان اختلال اوتیسم

اگرچه پژوهشگران جهت بهبود کودکان اوتیسمی مطالعات زیادی انجام داده اند ولی نتوانسته اند روش درمانی که به درمان قطعی آن بینجامد را پیدا کنند ولی گفته شده است که مداخلات درمانی توانبخشی بازدهی درمان را به شدت افزایش می دهد.

در صورتی بازدهی روش های درمانی کودکان اوتیسمی افزایش می یابد که بتوان موارد زیر را لحاظ کرد:

• برای قطعی شدن تشخیص اختلال اوتیسم نیاز است که حتما فوق تخصص روان  پزشکی اطفال و متخصص مغز و اعصاب رفتار کودک ارزیابی کند.
• برای تاثیر بیشتر روش های گفتار درمانی و کار درمانی حتما باید این خدمات در برنامه ای مشخص و منظم ارائه گردند.
• از دیگر موارد حائز اهمیت در درمان کودکان اوتیسم، کسب اطلاعات درست و جامع از این اختلال توسط والدین و مربی کودک مبتلا است. مطالعه کتب، مقاله و حضور در جلسات مشاوره ای به این هدف کمک می کند.
• ارائه خدمات کار درمانی برای کودکان مبتلا به اوتیسم بسیار حائز اهمیت است بنابراین بهتر است والدین زمینه را فراهم کنند تا این جلسات به صورت منظم صورت گیرند.
• مشخص شده است که استفاده از روش هایی همچون موسیقی درمانی، نقاشی و خواندن قصه و داستان به آموزش برقراری ارتباط کمک فراوانی می کند.

همان طور که گفتیم با توجه به تنوع علائم و شواهد رفتاری کودکان اوتیسمی، آنان به راهکار های درمانی یکسانی جواب نمی دهند به طور کلی مداخلات درمانی اوتیسم در سه گروه دسته بندی می کنند:

• درمان های رفتاری و ارتباطی
• درمان های رژیمی و پزشکی
• درمان های مکمل (همچون هنر یا موسیقی)

روش تحلیل رفتار کاربردی در بهبود کودکان اوتیسمی

از جمله روش هایی که به آموزش رفتار های مثبت و سازنده و عدم انجام رفتار های نا مطلوب کودکان اوتیسمی می انجامد، تحلیل رفتار کاربردی است که در صورت انجام این روش کودک قادر است به خوبی بسیاری از مهارت ها را بیاموزد و متناسب با شرایط نیز به کار گیرد. از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آموزش های آزمایش مجزا: استفاده از این روش به یادگیری درس های ساده و حمایت های مثبت می انجامد‌.
• آموزش پاسخ محور: به کارگیری این روش منجر به افزایش انگیزه کودک برای آموزش و ارتباط با سایرین می گردد.
• مداخله رفتاری فشرده اولیه: کارشناسان توصیه می کنند برای مشاهده نتیجه بهتر این روش برای کودکان زیر ۵ سال به کار گرفته شود.
• مداخله رفتاری شفاهی‌: در این روش اغلب به مهارت های گفتاری کودکان توجه می شود.

رویکرد مبتنی بر روابط و تفاوت های فردی و توسعه ای

در این روش که برخی به آن فلور تایم نیز می گویند نیاز است کودک همراه یکی از والدین که معمولا پدر انتخاب می شود به بازی و انجام کار های مورد علاقه کودک بپردازند. 

از مزیت های این مداخله درمانی می توان به دستیابی به رشد عاطفی و فکری کودک و تسریع مهارت های ارتباطی و احساسی اشاره کرد. در این روش معمولا از کارت های دارای تصویر استفاده می شود تا با کمک آن ها کودک نحوه انجام درست فعالیت های روزمره همچون غذا خوردن، پوشیدن لباس و... را بیاموزد. مربی در این روش سعی می کند که با تفکیک اطلاعات به قسمت های کوچکتر روند آموزش را تسریع کند.

سیستم ارتباطی تبادل تصاویر

آموزش در این روش با کمک نماد ها صورت می گیرد که در پی آن کودک با یادگیری و مطرح کردن پرسش هایی می آموزد چگونه نماد ها را برای برقراری ارتباطات مطلوب به کار گیرد.

درمان انسجام حسی

گروهی از کودکان اوتیسمی حساسیت بسیاری در مواجهه با محرک محیطی همچون نور، چراغ، اصوات محیطی و لمس دارند در صورتی که برای آنان از این روش استفاده گردد می آموزند چگونه عکس العمل خود را مدیریت نمایند.

درمان های رژیمی و دارویی

همان طور که اشاره کردیم کودکان اوتیسمی در برخی موقعیت ها به شدت مقاومت نشان می دهند و تغییرات به سختی می پذیرند در صورتی که پزشک معالج به تشخیص خود دارو هایی را تجویز نماید این قبیل رفتار ها به شدت کاهش می یابد. 

از دیگر عوارض اوتیسم علائمی همچون اضطراب، عدم تمرکز و توجه کافی، افسردگی، بیش فعالی و انجام حرکات تکانشگری است که کاهش این موارد اغلب با تجویز دارو همراه است. 

باید عنوان کنیم که مصرف دارو فقط موجب کنترل برخی علائم می شود و نباید انتظار بهبودی کامل داشت. 

هم چنین در طی بررسی های صورت گرفته مشخص شده است که بسیاری از کودکان اوتیسمی از کمبود ویتامین ها و مواد معدنی رنج می برند، البته بین کمبود های تغذیه ای و بروز این اختلال ارتباطی وجود ندارد ولی در صورت رفع این کمبود ها، فرد شاهد تسریع روند درمانی خواهد بود. بنابراین بهتر است از دریافت ویتامین های گروه B و منیزیم غفلت نگردد. 

هم چنین مواد خوراکی حاوی مواد آلرژن زا در تشدید علائم این اختلال نقش زیادی دارد و بهتر است در رژیم غذایی کودکان اوتیسمی گنجانده نشود.

 داروهای درمانی اوتیسم کدام اند؟

همان طور که گفتیم تمرکز روش های دارویی بر تجویز دارو هایی است که سبب کاهش علائمی همچون افسردگی، تشنج، بی خوابی و اختلالات تمرکز می شود. به عقیده کارشناسان در صورتی که کودک مبتلا به اوتیسم همزمان از درمان های دارویی در کنار سایر خدمات و تکنیک های درمانی استفاده کند، بازده درمان به شدت افزایش می یابد. 

ریسپریدون از جمله دارو هایی است که دارای تاییده از سازمان غذا و داروی آمریکا است و کودکان اوتیسمی می توانند از آن با تجویز پزشک برای کاهش تحریک پذیری استفاده کنند. از دیگر دارو های موثر بر این اختلال می توان به مهار کننده های انتخابی باز جذب سروتونین، دارو های صد استرس و دارو های محرک زا اشاره کرد.

سایر درمان های مکمل برای اختلال اوتیسم

درمان های مکمل شامل موسیقی درمانی، بازی درمانی، حیوان درمانی (اسب درمانی) و... هستند که با کمک آن ها بهبود مهارت های یادگیری و مهارت های ارتباطی کودکان مبتلا حاصل می گردد.

تغذیه کودکان مبتلا به اوتیسم به چه صورت است؟

اگرچه عنوان شده است که کودکان مبتلا به اوتیسم نیاز نیست رژیم غذایی خاصی دریافت کنند ولی به این مفهوم نیست که هر غذایی مناسب آن هاست. 

از چالش هایی که والدین دارای فرزند اوتیسمی در این باره با ان مواجه اند، حساسیت بالای غذایی این کودکان است به گونه ای که تعداد زیادی از آنان تمایلی برای خوردن هر خوراکی نشان نمی دهند و ترجیح می دهند برخی از مواد خوراکی را هر روز تناول کنند. 

گروهی از خانواده ها با توجه به باور عمومی که نسبت به مصرف گلوتن و کازئین کودکان اوتیسمی دارند، آن ها را از رژیم غذایی روزانه کودک حذف می کنند که باید عنوان کنیم که هیچ یک از مطالعات نتوانسته اند این ارتباط را تایید نمایند و حذف خود سرانه لبنیات و مواد غذایی مورد نیاز رشد ممکن است عواقب جبران ناپذیری در زمینه رشد و استخوان سازی کودکان ایجاد نماید. 

از دیگر اختلالات در زمینه تغذیه کودکان اوتیسمی، وجود حساسیت به آلرژن ها، تمایل به ناخنک زدن به غذا و مشکلات بلع و هضم غذا است.

دلایل اهمیت رعایت رژیم غذایی مناسب برای کودکان اوتیسمی

با توجه به مشکلات عدیده ای که کودکان مبتلا به اوتیسم با آن مواجه هستند والدین حتما باید به رژیم غذایی آنان توجه کنند تا روند رشدی دچار مشکلات بیشتری نگردد. 

اوتیسم که از جمله اختلالات رشدی - مغزی پیچیده به شمار می رود ممکن است سبب مشکلاتی همچون نازک تر شدن استخوان فرد مبتلا نیز گردد به همین دلیل حتما باید به کودک مواد حاوی کلسیم همچون شیر، ماست و... داد تا این فرآیند کند گردد. مشورت با پزشک متخصص تغذیه به انجام درست این فرآیند کمک فراوانی می کند. 

هم چنین اغلب کودکان اوتیسمی از مشکلات گوارشی همچون یبوست، درد شکم، حالت تهوع و استفراغ نیز در رنج هستند و در صورتی که رژیم غذایی متناسبی دریافت کنند بهتر می توانند این مشکلات را تحمل نمایند. 

اهمیت وجود مکمل های تغذیه ای در رژیم غذایی کودکان اوتیسمی 

پژوهشگران برای اثبات ارتباط بین دریافت مکمل های تغذیه ای و بهبود علائم اختلال اوتیسم بررسی های زیادی انجام داده اند که در ادامه به نتایج برخی از آن ها اشاره می گردد:

اسید های چرب

در صورتی که اسید های چرب امگا ۳ و امگا ۶ به اندازه کافی در رژیم غذایی افراد اوتیسمی وجود داشته باشد سیستم ایمنی و مغز تقویت می شود. با توجه به اینکه بدن قادر به تولید این اسید های چرب نیست نیاز است که از طریق رژیم غذایی متناسب و یا مصرف مکمل هایی تغذیه ای دریافت گردند. 

در صورتی که در رژیم غذایی افراد از منابع امگا ۳ همچون غذا های دریایی و منابع امگا ۶ مانند گوشت، تخم مرغ، لبنیات و روغن های گیاهی گنجانده شود فرد دچار کمبود این اسیدهای چرب نخواهد شد.

پروبیوتیک ها

پروبیوتیک ها در واقع به باکتری های مفید که در دستگاه گوارش افراد به فراوانی موجود هستند و به انجام عمل هضم کمک می کنند گفته می شود. 

در صورتی که فرد دچار چنین کمبودی باشد می تواند با مصرف مکمل های پروبیوتیکی این نیاز را مرتفع نماید. از دیگر اثرات این باکتری های مفید می توان به کاهش علائمی همچون تورم و التهاب اشاره کرد که اغلب به دلیل اختلال اوتیسم ایجاد می شوند.

ویتامین ها و مواد معدنی

حساسیت غذایی که کودکان اوتیسمی دارند سبب شده است که این گروه از کودکان در مقایسه با سایرین از کمبود ویتامین ها و مواد معدنی در رنج باشند. در صورتی که کودک از مکمل های حاوی این ویتامین ها نیز مصرف کند، تعادل و نیاز بدن رفع می گردد. 

همان طور که اشاره شد رژیم غذایی سالم  و متناسب زمینه ساز کاهش علائم اوتیسم می شود بنابراین توصیه می شود والدین از آن چشم پوشی نکنند و با مشورت با پزشک یک رژیم غذایی مناسب تهیه کنند تا علاوه بر رفع نیاز های تغذیه ای، کار آمدی سایر خدمات دریافتی نیز افزایش یابد.

چگونه می توان از اختلال اوتیسم پیشگیری کرد؟

اگر چه دلیل اصلی ابتلا کودکان به اوتیسم محرز نشده است ولی نتایج مطالعات از نقش ژن ها در آن خبر می دهند. البته به این مفهوم نیست که اهمیت عوامل محیطی در این قضیه کمرنگ است بلکه با توجه به شواهدی که از ارتباط ابتلا کودکان به اوتیسم و آلودگی های محیطی در پیرامون مادر باردار وجود دارد، نمی توان از آن چشم پوشی کرد. بنابراین چنان چه قصد دارید ریسک ابتلا فرزندان خود را به اختلال اوتیسم کاهش دهید به موارد زیر توجه داشته باشید:

زندگی سالم

دوران بارداری و حتی قبل از آن تاثیر مستقیم بر آینده کودک دارد بنابراین توصیه می شود که حتما مادر باردار نسبت به انجام چکاب های ماهانه و دریافت رژیم غذایی مناسب که در برگیرنده مواد مغذی باشد، بی تفاوت نباشد. 

عدم مصرف دارو بدون مشورت پزشک در دوران بارداری

با توجه به اثرات مستقیمی که مصرف دارو ها در زمان بارداری به ویژه دارو های ضد تشنج بر سلامت کودک دارند حتما باید قبل از مصرف آن ها نظر پزشک معالج را جویا شد.

عدم مصرف مشروبات الکلی در دوران بارداری

مصرف مشروبات الکلی و سیگار کشیدن نیز در دوران بارداری خطرناک بوده و ممکن است زمینه ساز اختلالات زیادی از جمله اوتیسم بر کودک گردد.

درمان مشکلات سلامتی

با توجه به اینکه مطالعات خبر از ارتباط بیماری سلیاک و فنیل کتونوری با اوتیسم می دهند حتما باید این بیماری ها درمان گردد تا کودکان از عواقب عدم درمان آن در امان ماند.

انجام واکسیناسیون

هم چنین نیاز است که حتما مادران قبل از اقدام برای بارداری واکسن سرخچه (سرخک آلمانی) دریافت کنند تا کودک آن ها مبتلا به اوتیسم نگردد زیرا این بیماری شانس ابتلا را افزایش می دهد.

ابتلا افراد بالغ به اوتیسم چگونه رخ می دهد؟

وجود علائم مشهود اوتیسم در رفتار کودکان مبتلا همچون عدم تمایل به برقراری تماس چشمی، انجام حرکات تکراری و اختلالات حسی سبب می شود که شناسایی افراد مبتلا سریعتر صورت گیرد. 

معمولا اغلب افراد مبتلا تا قبل از سنین سه سالگی شناسایی می شوند ولی مواردی نیز وجود دارند که به علت عدم تشخیص درست در گروه کودکان کند ذهن قرار می گیرند. برخی علائم اختلال اوتیسم با بیماری هایی همچون کمبود توجه، وسواس و اختلالات روانی هم پوشانی دارد که این قضیه، شناسایی را مشکل می کند. 

افراد بالغ معمولا به دو صورت متوجه اختلال اوتیسم خود می شوند، گروهی با مشاهده ابتلا یک کودک از خانواده آن ها به این اختلال به علائم رفتاری خود توجه بیشتری نشان می دهند و تعدادی نیز در مراجعه هایی که برای درمان سایر مشکلات دارند به این اختلال پی برند.

از چالش هایی که در زمینه شناسایی افراد بالغ به اوتیسم وجود دارد، نبود آزمون های خود ارزیابی است و هم چنین با توجه به توانایی که افراد بزرگسال در مدیریت و پنهان کردن علائم و شواهد رفتاری دارند نمی توان از روی رفتار آن را تشخیص داد. اما کودکان اوتیسمی با توجه به اینکه والدین رفتار آنان را مشاهده کرده اند، سریع تر شناسایی می گردند.

میزان شیوع اختلال اوتیسم به چه صورت است؟

برای مشخص شدن تعداد دقیق مبتلایان به اوتیسم مرکز کنترل و پیشگیری آمریکا در سال ۲۰۱۸ مطالعه ای صورت داد که مشخص شد روز به روز تعداد این کودکان در حال افزایش است.

به طوری که بیان شد در حال حاضر از هر ۵۹ تولد یک نفر مبتلا به طیف اوتیسم است. این آمار طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت یک کودک از هر ۱۶۰ تولد بود در حالی که در ایران این آمار تا حدی کمتر است و از هر ۱۵۰ کودک، یک نفر با اوتیسم دست و پنجه نرم می کند.

رشد اجتماعی در مبتلایان به اوتیسم

همان طور که اشاره کردیم نقص در روابط اجتماعی و عدم رشد اجتماعی مطلوب از مشخصه اصلی طیف اوتیسم محسوب می شود به طوری که گاهی برخی مبتلایان حتی از درک احساسات دیگران نیز عاجزند. 

این ویژگی به قدری با اختلال اوتیسم عجین شده است که حتی با کمی دقت نیز می توان آن را در دوران نوزادی نیز متوجه شد‌. از دیگر علائم رفتاری هشدار دهنده در این زمینه عدم وجود عکس العمل مناسب، بی توجهی به لبخند دیگران است حتی این کودکان نسبت به شنیدن اسم خود نیز بی تفاوت هستند. 

زمانی که والدین رفتارهایی همچون عدم تمایل برای برقراری تماس چشمی و استفاده از حرکات بدنی به جای حرف زدن را دیدند حتما باید این زنگ خطر را جدی بگیرند و کودک را برای ارزیابی دقیق تر نزد پزشک معالج ببرند تا در صورت وجود مشکلی از پیشرفت آن ممانعت به عمل آید. 

نقص در رشد اجتماعی با رشد و افزایش سن نیز همراه کودک مبتلا خواهد بود به طوری که مشاهده می شود کودکان مبتلا به اوتیسم در سنین ۳ تا ۵ سال نه تنها قادر به درک احساسات دیگران نیستند بلکه به دلیل عدم توانایی برای برقراری ارتباط با دیگران، از بازی با هم سن و سالان نیز سرباز می زنند.

اما این کودکان نسبت به مراقبان اولیه که اغلب والدین آن ها محسوب می شوند، دلبستگی خاصی دارند. هم چنین از دیگر موارد مهم درباره این گروه از کودکان مسئله وابستگی امنیتی است که متناسب با شرایط رشد ذهنی کودک می تواند کم یا زیاد گردد. 

با توجه به عدم توانایی کودکان مبتلا به اوتیسم و حتی بسیاری از مبتلایان بالغ در تشخیص درست احساسات و حالت چهره افراد قادر نیستند در آزمون های مربوطه امتیاز مطلوبی به دست آورند. 

یکی از باور های اشتباه درباره افراد مبتلا به اوتیسم این است که مردم فکر میکنند این گروه به میل خود تنهایی و انزوا را ترجیح می دهند در حالی که این قضیه از عدم توانایی آنان در برقراری ارتباط نشات می گیرد و رفتاری آگاهانه نیست. 

البته باید خانواده ها این نکته را در نظر داشته باشند در صورتی که کودک را برای دوستی، تحت فشار و تحمیل قرار دهند نه تنها نتیجه مثبتی حاصل نمی شود بلکه ممکن است کودک رفتاری خشونت آمیز و آزار دهنده نیز بروز دهد. 

از دیگر موارد درباره کودکان اوتیسمی مشاهده رفتار ها و حرکات خشونت آمیز است که به همین منظور برای درک ارتباط بهتر بین این دو در سال ۲۰۰۷ یک بررسی صورت گرفت که طبق نتایج آن حدود ۶۰ درصد کودکان اوتیسمی در یک بازه زمانی چنین رفتاری را بروز داده اند. 

از دیگر تحقیقات در این زمینه، مطالعه ای صورت گرفته در سال ۲۰۰۸ در کشور سوئد است که طبق نظر این پژوهشگران کودکان مبتلا به اوتیسم که همزمان به اختلالات روان شناختی مانند سایکوز نیز دچار بودند بیشتر رفتار خشونت آمیز نشان می دهند.

سطح مهارت های اجتماعی کودکان مبتلا به اوتیسم 

انزوا طلبی و تنهایی کودکان مبتلا به اوتیسم ناشی از عدم توانایی آنان در برقراری ارتباط است که منجر به نقص در مهارت های اجتماعی آنان شده است به نحوی که کارشناسان این خصوصیت را از علائم بارز اوتیسم می دانند. در ادامه به رفتار ها و حرکاتی که ناشی از نقص در مهارت های اجتماعی هستند اشاره می شود که به شناسایی دقیق تر این افراد کمک می کند:

• کودک یک ساله قادر به بروز عکس العمل متناسب حتی در برابر شنیدن نام خود نیست.
• از ویژگی کودکان نرمال تمایل آنان بر حضور در جمع و انجام بازی است در حالی که کودکان مبتلا به اوتیسم این گونه نیستند و تنهایی را بر حضور در جمع هم سن و سالان و بازی های گروهی ترجیح می دهند.
• این کودکان حساسیت بسیار بالایی در برابر محرکات به ویژه لمس دارند و ممکن است عکس العمل نا مناسب بروز دهند.
• در زمان برقراری ارتباط با دیگران کمتر تماس چشمی برقرار می کنند.
• دلداری و دلگرمی در زمان ناراحتی برای آنان مفهومی ندارد.
• قادر به درک احساسات و حالت چهره افراد نیستند که از دیگر عوامل اثر گذار بر روابط آنان به شمار می رود.
• نسبت به آموزش راه رفتن و یا همکاری در مسیر مقاومت می کنند.

نقص در ارتباطات کلامی کودکان اوتیسمی

از دیگر مواردی که درباره کودکان اوتیسمی باید توجه داشت میزان مهارت های کلامی آنان است. این ویژگی در تمامی مبتلایان یکسان نیست به گونه ای که مشخص شده است ۴۰ درصد از این کودکان هرگز قادر به حرف زدن نبوده و در حدود ۳۰-۲۵ درصد نیز علی رغم کسب توانایی در سنین پایین، با افزایش سن دچار نقص کلامی می شوند. تاخیر در کلام نیز در بسیاری از آنان شایع است. 

در ادامه به چند نمونه از مشکلات گفتاری که در اثر اختلال اوتیسم ایجاد می شود اشاره می کنیم:

• تاخیر در تکلم و کسب مهارت های گفتاری متناسب با سن کودک
• سخن گفتن با صدای یکنواخت و رباتیک
• پژواک گویی و تکرار کلمات و عبارات
• عدم به کارگیری درست ضمایر شخصی در جملات
• عدم درک درست از زبان اشاره
• ناتوانی در تفهیم کنایه و شوخی ها

 الگوهای رفتاری کودکان مبتلا به اوتیسم

همان طور که گفته شد کودکان مبتلا به اوتیسم از نظر رفتاری نیز متفاوت هستند و در حرکات آنان، رفتار های غیر طبیعی مشهود است که در ادامه به چند مثال اشاره می کنیم.

• انجام حرکات تکراری بدن مانند تکان مداوم دست ها، پرش و چرخ خوردن
• حرکات رفت و برگشتی در یک مسیر مستقیم
• وابستگی شدید به برخی فعالیت ها و وسایل
• مقاومت در برابر تغییر روال کار های روتین
• حساسیت بالا نسبت به محرک های محیطی مانند لمس، نور و صدا
• عدم علاقه به حضور در بازی های تقلیدی
• بهانه جویی از بسیاری از کار ها
• رفتار های خشن و گاهی آزار دهنده نسبت به دیگران
• عدم وجود تمرکز و توجه طولانی مدت نسبت به چیزی

نحوه ارتباط مبتلایان به اوتیسم با دنیای پیرامون

وجود مشکلاتی همچون تاخیر در آغاز babbling، اشارات و حرکات غیر طبیعی، حساسیت غیر طبیعی و عدم وجود عکس العمل مناسب سبب می شود که کودکان اوتیسمی نتوانند روابط درستی با دیگران برقرار کنند و تبدیل به افرادی منزوی و گوشه گیر شوند. 

از دیگر علل این اتفاق عدم رشد مناسب مهارت های گفتاری است که در سنین ۲ و ۳ سالگی آن را می توان به شکل نقص در صدا سازی تکی و تکراری و ساخت کلمه و جملات دید. 

هم چنین دیده می شود که این کودکان به دلیل عدم استفاده درست از ضمایر و درک حالات بدنی سایرین در بین گروه های هم سن و سال نیز پذیرفته نمی شوند و به نوعی طرد می گردند. 

نقص توجه نیز از دیگر علائم کودکان اوتیسمی مطرح است به طوری که دیده شده آنان در زمان مشاهده یک طرح و نقاشی توجه و علاقه بیشتری نسبت به دست فرد طراح نشان می دهند تا خود طرح و نقاشی که در حال خلق شدن است. این نقص در توجه بسیاری از این کودکان وجود دارد. 

با توجه به اینکه والدین نه تنها الگوی رفتاری بلکه به عموان مشوق و آموزش دهنده رفتار به فرزندان مطرح هستند. باید بستر مناسبی را فراهم کنند تا این کودکان ضمن آسایش و آرامشی که از محیط می گیرند، رفتار درست را بیاموزند. 

برای مشخص شدن تاثیر اوتیسم بر درک کودکان اوتیسمی چندین مطالعه صورت گرفته است که در ادامه به آن ها اشاره می شود. 

در بررسی که بر روی مبتلایان به اوتیسم که در دو گروه ۸ تا ۱۵ سال و افراد بزرگسال بود صورت گرفت نتایج نشان داد که افراد بزرگسال در مقایسه با گروه کنترل در مهارت های پایه ای زبان همچون لغات و هجی کردن عملکرد بهتری داشتند ولی گروه سنی ۸ تا ۱۵ سال مشابه گروه کنترل بودند. 

در صورتی که نتایج در زبان کنایه ای، درکی و استنتاجی متفاوت بود و این دو گروه نسبت به گروه کنترل از توانایی کمتری برخوردار بودند.

چه ارتباطی بین دریافت واکسن ها و ابتلا کودک به اوتیسم است؟

با انتشار مقاله ای در سال ۱۹۹۸ در کشور انگلیس این شبهه ایجاد شد که ممکن است دریافت واکسن ها به ویژه واکسن سه گانه سرخرگ- اوریون- سرخچه (MMR) سبب بروز اوتیسم گردد به همین دلیل محققین برای اثبات یا رد این فرضیه مطالعات زیادی صورت دادند که هیچ یک نتوانست این ارتباط را تایید کند. 

بعد ها مشخص شد که این جنجال حاکی از انتشار مقاله یک تقلب پژوهشی بوده است و اساس علمی نداشت زیرا هیچ یک از ۱۲ تحقیق که برای یافتن ارتباط بین دریافت واکسن سه گانه و اوتیسم کودکان انجام شد نتوانستند شواهدی دال بر این قضیه نشان دهند. 

از مهمترین مطالعات در این زمینه پژوهشی بود که اثبات می کرد چگونه مقاله ای منتشر شده در سال ۱۹۹۸ سبب به وجود آمدن این شبهات شد.

آیا بین دریافت تیمروزال و ابتلا کودکان به اوتیسم رابطه ای وجود دارد؟

پس از رفع نگرانی درباره دریافت واکسن های سه گانه، یک دغدغه دیگر به وجود آمد که آیا ممکن است ماده ای که در واکسن های کودکان (تیمروزال) وجود دارد سبب افزایش ریسک ابتلا به اوتیسم گردد؟

 تیمروزال که دارای مقادیر اندکی از جیوه دار است برای ممانعت از رشد باکتری ها و قارچ ها در واکسن ها استفاده می شود. پزشکان و محققین با توجه به اینکه مقادیر بالای جیوه زمینه ساز آسیب های کلیوی و مغزی می شود نسبت به مقدار آن بسیار حساس بوده و آن را کنترل می کردند اما این دغدغه و نگرانی سبب شد که در سال ۲۰۰۱ دیگر از تیمروزال در واکسن های کودکان استفاده نگردد. 

اگرچه برای یافتن شواهدی برای اثبات ارتباط اوتیسم و تیمروزال موجود در واکسن ها، مطالعاتی نیز صورت گرفت. اما مقایسه نتایج گروه دریافت کننده واکسن حاوی تیمروزال و گروه کنترل نتوانست چنین ارتباطی را اثبات نماید. 

با توجه به اهمیت بالای این قضیه، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها در آمریکا برای اثبات ارتباط تیمروزال و ریسک ابتلا به اوتیسم، ۹ پژوهش انجام داد که خوشبختانه با توجه به نتایج آن ها این فرضیه به کلی رد شد. 

باید عنوان کنیم که تیمروزال از تمامی واکسن ها حذف نگردید و هم اکنون نیز در واکسن های تجویزی برای بیماری های دیفتری، کزاز و سیاه سرفه مقادیر کمی از تیمروزال وجود دارد‌.

از دیگر شبهاتی که درباره واکسن ها و ابتلا به اوتیسم وجود داشت ارتباط دریافت ۲۵ نوبت واکسن تجویزی برای کودکان در ۱۵ ماه نخست زندگی بود که به همین دلیل برای کاهش دغدغه ذهنی خانواده ها مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها مطالعه ای صورت داد تا بتوان به مقایسه فراوانی مبتلایان به اوتیسم در بین گروه دریافت کننده و گروه کنترل بپردازد.

نتایج بررسی ها حاکی از آن بود هیچ گونه تفاوتی در تعداد مبتلایان به اوتیسم در دو گروه مورد مطالعه وجود ندارد. 

در پایان برای پاسخ به تمامی سوالات و نگرانی مردم و جامعه پزشکی در سال ۲۰۰۴ کمیته بازرسی سلامت و ایمن سازی گزارشی ۲۰۰ صفحه ای که شامل تمام تحقیقات صورت گرفته درباره ارتباط به اوتیسم کودکان و دریافت واکسن ها بود، منتشر کرد که با مطالعه ی آن تمامی فرضیه هایی وجود هر ارتباط را رد می شود.