اوتیسم نوعی اختلال رشدی مختص سنین خردسالی بوده که فرد مبتلا را درگیر مشکلات مرتبط با تعاملات اجتماعی، مهارت های زبانی و رفتاری می کند البته علائم این اختلال در همه افراد به طور یکسان بروز نمی کند و با توجه به طیف وسیع و متنوع آن، به طیف اوتیسم (ASD) شناخته می شود.

معمولا افراد مبتلا به طیف خفیف اوتیسم با مشکل چندانی مواجه نمی شوند به طوری که قادرند با تلاش و ممارست کنترل امور روزانه خود را نیز به دست گیرند اما طیف شدید اوتیسم به حدی در زندگی فرد تاثیر می گذارد که نیاز است تحت مراقبت های ویژه انسانی قرار گیرد و بدون دریافت خدمات، زندگی مطلوبی را نمی گذارنند.

مشخصه کودکان مبتلا به اوتیسم

● از مهم ترین مشخصه اوتیسم کودکان، عدم توانایی برای برقراری ارتباط است که ناشی از این بوده که نیاموخته اند چگونه افکار، احساسات و هیجانات اطرافیان به ویژه هم سن و سالان را از حرکات بدنی و حالت صورت آنان بفهمند به همین دلیل، اغلب تنها هستند و دوستی صمیمی ندارند.

● از دیگر رفتار های خاص این کودکان حساسیت بالا در مقابل شنیدن صدا ها، استشمام بو های خاص و لمس و در آغوش گرفتن عنوان شده است. اغلب آنان برای کنترل مشکلات خود سعی می کنند حرکات تکراری مانند تکان دادن بدن و قدم زدن متوالی را انجام دهند.

● این کودکان تمایل دارند به جای انجام کار های متنوع سرگرم کار های یکنواخت و روتین شوند. چنان چه کسی در روند این کار ها تغییری انجام دهد نباید از رفتار پرخاشگرانه و تهاجمی آنان متعجب شود. در مواردی نیز ممکن است اقدام به خود زنی و آسیب زدن به خود کند.

● اغلب افراد مبتلا به اوتیسم از بیماری های دیگر همچون صرع و تشنج نیز رنج می برند که در موارد بسیاری حتی با دریافت دارو های تجویزی پزشک بهبودی چندانی حاصل نشده و این مشکلات به سنین بزرگسالی نیز منتقل می شوند.

● درباره هوش کودکان اوتیسمی نظرات متفاوتی وجود دارد ولی چیزی که مشخص است این بوده که برخی از آنان نه تنها کم توان ذهنی نیستند بلکه از توانمندی خاصی در حوزه های توسعه یافته غیر معمول مانند نقاشی، نواختن ساز های مختلف موسیقی، ریاضیات و... برخوردارند، به طوری که حتی گاهی عملکردی بهتر از کودکان نرمال نیز به نمایش می گذارند.

تشخیص اوتیسم

تظاهر علائم و رفتار های خاص اختلال اوتیسم را معمولا قبل از سنین ۳ سالگی نیز می توان مشاهده کرد، حتی در مواردی این علائم در برخی افراد از نخستین روز های تولد دیده شده است. چنان چه در مابقی افراد این حالت رخ ندهد با افزایش سن و رشد کودک و رسیدن به سن ۳۶-۱۸ ماهگی می توان این اختلال را به راحتی تشخیص داد.

در صورتی که درباره اختلال اوتیسم و علائم آن نگران هستید می توانید سایر مطالب سایت از جمله "علائم اوتیسم در کودکان نو پا، یک سال" را که توسط تیم تحقیقاتی نورو لند تهیه شده، مطالعه کنید و در صورت هر گونه شبهه مبنی بر وجود این اختلال حتما کودک را برای ارزیابی دقیق تر نزد پزشک متخصص ببرید.

در بررسی که برای مشخص شدن عوامل موثر بر ابتلا به اوتیسم صورت گرفت، بیان گردید که جنسیت یکی از این فاکتور ها است به طوری که فراوانی اوتیسم در بین پسران بیشتر از دختران گزارش شده است. عده ای معتقدند که فاکتور هایی مانند سبک زندگی، میزان اقتصاد خانوار، قومیت نژادی و سطح سواد پدر و مادر بر ابتلای افراد به اوتیسم موثرند، که کارشناسان این نظریه را به طور کامل رد کردند.

با توجه به پیشرفت روز افزون علم و آگاهی، متخصصان بهتر می توانند افراد مبتلا را شناسایی کنند که یکی از دلایل شیوع این اختلال در حال حاضر عنوان می شود. همان طور که گفته شد اوتیسم دارای طیف متنوعی است که در ادامه به برخی از اختلالت آنان اشاره شده است:

● اختلال اوتیستیک یا اوتیسم

این نوع اختلال در مقایسه با سایر اختلالات این طیف در بین همگان شناخته تر شده است که به آن اوتیسم می گویند. از مشخصه اصلی آن می توان بروز مشکلات در زمینه تعاملات اجتماعی، ایجاد ارتباط با سایرین و انجام بازی های تخیلی اشاره کرد.

● سندرم آسپرگر

از مشخصه کودکان مبتلا به این نوع، مهارت های گفتاری و هوش طبیعی عنوان شده است اما عملکرد ضعیفی در زمینه ارتباطات اجتماعی و کسب و پیگیری علائق خود دارند، به همین دلیل جز طیف خفیف، طیف اوتیسم قرار گرفته اند.

● اختلال فراگیر رشد (PDD)

بروز اختلال فراگیر رشد یا اوتیسم غیر معمول در کودکان سبب می شود که تعدادی از رفتار ها و علائق مختص اختلال اوتیسم را بروز دهند. اگرچه کارشناسان آن را در دیگر گروه ها قرار نمی دهند.

● اختلال از هم گسیختگی کودکی

این اختلال تا سن دو سالگی در افراد مبتلا به صورت نهفته بوده و پس از آن سبب بروز مشکلاتی در مهارت های ارتباطی و اجتماعی آنان می شود. به دلیل کم بودن تعداد مبتلایان و شیوع بسیار پایین آن، درباره دسته بندی آن به عنوان یک اختلال مستقل، تردید هایی وجود دارد.

● سندرم رت

سندرم رت که بیشتر مبتلایان آن را دختران تشکیل می دهند به دلیل نقص های ژنتیکی به وجود می آید، به طوری که افراد مبتلا تا سن مشخصی رفتاری نرمال دارند ولی با رشد و افزایش سن، مشکلاتی در زمینه مهارت های ارتباطی و اجتماعی ایجاد می شود.

از علائم شایع این سندرم، انجام حرکات تکراری دست در سنین ۴-۱ سالگی و مشکلات شناختی می توان نام برد.

تاریخچه اختلال اوتیسم

استفاده از اصطلاح اوتیسم برای معرفی طیف وسیعی از اختلالات عصبی-روان شناختی، از اوایل دهه ۱۹۰۰ شروع شد. اصطلاح اوتیسم از کلمه یونانی اوتوس (autos) گرفته شده و برای تشریح وضعیتی که فرد قادر به انجام ارتباطات اجتماعی نبود، به کار می رفت.

یوجین بلوبر سوئیسی که در زمینه روان پزشکی فعالیت داشت، نخستین فردی بود که برای مبتلایان اختلال اسکیزوفرنی از این اصطلاح استفاده کرد. پس از آن در آمریکا در دهه ۱۹۴۰ این اصطلاح برای اشاره به علائم و رفتار افراد مبتلا به مشکلات عاطفی و اجتماعی بسیار به کار می رفت.

هم چنین لئو کانر پزشک فارغ التحصیل از دانشگاه جان هاپکینز برای اشاره به کودکان انزوا طلب، از واژه اوتیسم استفاده می کرد. در گذشته با توجه به تشابهات رفتاری برخی مبتلایان به اوتیسم و اسکیزوفرنی، محققان این دو را با یک دیگر مرتبط می دانستند ولی در دهه ۱۹۶۰ و پیشرفت علم پزشکی به تفاوت آن ها پی بردند.

پس از آن تا دهه ۱۹۷۰ تمرکز پژوهش های پزشکی در زمینه اختلال اوتیسم بر ارزیابی اثر دارو های درمانی مانند LSD، شوک الکتریکی و راهکار های تغییر رفتار بود. پس از آن متوجه شدند که رفتار درمانی و استفاده از محیط های یادگیری کنترل شده تاثیر بهتری بر درمان دارد، به طوری که در حال حاضر نیز راهکار های رفتار درمانی و گفتار درمانی در بین پزشکان و متخصصان این حوزه بیشتر تجویز می شود.

 

علت بروز اختلال اوتیسم

با توجه به اینکه مبتلایان به اوتیسم در برخی ار خانواده ها بیشتر هستند، کارشناسان احتمال می دهند که نقش عوامل ژنتیکی و توارث در بروز این اختلال پررنگتر از عوامل محیطی مانند سن بالای والدین در زمان بچه دار شدن، وجود آلودگی های محیطی، مصرف الکل و دارو های ضد تشنج توسط مادر باردار و... است.

هم چنین طی مطالعات صورت گرفته تاثیر افزاینده احتمال ابتلا به اوتیسم در بیماری های فنیل کتونوری درمان نشده و سرخچه به اثبات رسیده است. یکی دیگر از احتمالات در ارتباط با بروز اختلال اوتیسم کودکان، دریافت واکسیناسیون بود که طی تحقیقات بسیاری که در این زمینه صورت گرفت، این نظریه به طور کامل رد شد. به طور کلی عنوان شده علت اصلی بروز اوتیسم به خاطر ناهنجاری های قسمت هایی از مغز بوده که در آن پردازش ورودی های حسی و پردازش های زبان صورت می گیرد.

بررسی ارتباط ابتلا به اوتیسم و دریافت واکسن ها

همانطور که گفته شد هرگز چنین ارتباطی تایید نشد. برای روشن تر شدن قضیه به چند مورد از این مطالعات اشاره می شود:

● مجادله ارتباط بین دریافت واکسن ۳ گانه سرخک- اوریون- سرخچه و بروز اختلال اوتیسم

اولین شبهه ای که در ارتباط با ابتلا به اوتیسم و دریافت واکسن ۳ گانه سرخک-اوریون-سرخچه در کودکان به وجود آمد، در سال ۱۹۸۸ با انتشار یک مقاله رخ داد که علی رغم حضور اندک افراد شرکت کننده (۱۲ نفر)، نتایج آن هیاهوی بسیاری در مجامع علمی و خانواده ها به وجود آورد که اگرچه بعد ها مشخص شد که در نتایج آن دست کاری صورت گرفته است. ولی بسیاری از پژوهشگران برای روشن تر شدن این قضیه، چندین تحقیق و بررسی را انجام دادند که همه آن ها، این ادعا را رد کردند.

● مجادله ارتباط دریافت تیمروزال با بروز اوتیسم

اگرچه انجام تحقیقات مختلف توانست از نگرانی مردم برای دریافت واکسن های ضروری بکاهد ولی یک شبهه دیگر که ممکن است تیمروزال موجود در واکسن ها سبب بروز اوتیسم کودکان شود بار دیگر خانواده ها را دچار تشویش کرد.

محققان تیمروزال را که حاوی مقادیر اندکی از جیوه است به دلیل خاصیت میکروب کشی و قارچ کشی در واکسن ها استفاده می کردند ولی به دلیل شبهات به وجود آمده، مسئولین بهداشت و سلامت ترجیح دادند که از سال ۲۰۰۱ به بعد در واکسن ها این ماده به کار نرود تا خیال افکار عمومی نیز راحت گردد.

هم چنین در تحقیقی که به این منظور صورت گرفت دو گروه از کودکان (۱: تحت آزمایش با این ماده و گروه کنترل) در آن شرکت کردند که این ادعا رد شد. مرکز کنترل و پیش گیری از بیماری ها برای جمع بندی این قضیه در ۹ مطالعه متفاوت، این ارتباط را بررسی کردند که نتیجه دال بر اثبات این قضیه مشاهده نشد.

هم چنین از دیگر دغدغه های خانواده ها دریافت ۲۵ نوبت واکسن نوزادان در نخستین روز های تولد بود که ترجیح می دادند برای جلوگیری از ابتلا به اوتیسم این اتفاق رخ ندهد. به همین منظور در مطالعه ای دو گروه از نوزادان (نوزادانی که باید واکسن دریافت می کردند و گروه کنترل که این اتفاق رخ نداد) بررسی شدند که شواهدی دال بر این نظریه مشاهده نشد.

کمیته بازرسی سلامت و ایمن سازی در یک موسسه پزشکی برای اتمام این جنجال ها، در ۲۰۰ صفحه گزارش کرد که هیچ ارتباطی بین بروز اوتیسم در کودکان و دریافت واکسن ها وجود ندارد.

انواع اختلال اوتیسم

در دیرباز برای تشریح علائم و رفتار های اختلال اوتیسم و اختلالات مشابه متخصصان روش های سیستماتیک به کار می برند که به طیف اوتیسم معروف است.

علائم اختلال طیف اوتیسم

اگرچه تمامی اختلالات طیف اوتیسم یکسان نبوده ولی علائمی همچون عدم توانایی برقراری ارتباط و تعاملات اجتماعی در آن ها مشترک است. به طور کلی تظاهر علائم و نشانه های اوتیسم در سه حوزه قابل مشاهده است:

● علاقه به دنبال کردن اطلاعات خاص و وابستگی به برخی وسایل

● عدم واکنش درست به احساسات

● هماهنگی فیزیکی

اگر چه علائم و نشانه های مختص اوتیسم در اوایل شروع این اختلال را نیز می توان دید ولی اکثر مبتلایان را با توجه به شواهد ظاهری قبل از ۳ سالگی می توان شناسایی کرد. اگرچه به دلیل تنوع این اختلال تمامی این نشانه ها و رفتار ها قابل مشاهده نیستند ولی همگی مبتلایان اختلالاتی را در زمینه تعاملات اجتماعی، مهارت های ارتباطی و اجتماعی دارند.

 لازم به یادآوری است که والدین باید به رفتار نوزادان خود دقت ویژه ای داشته باشند زیرا برخی از علائم هشدار دهنده در این سن نیز قابل رویت است اگرچه تشخیص قطعی ممکن است تا سن ۳-۲ به تعویق افتد.

● نقص در مهارت های اجتماعی

از جمله مشخصه مهم و اساسی مبتلایان به اوتیسم، نقص در مهارت های اجتماعی است به گونه ای که قادر نیستند با دیگران رابطه ای سازنده برقرار کنند اگرچه تمایل به چنین کاری نیز دارند ولی به دلیل عدم آگاهی اغلب موفق نمی شوند. این ویژگی بارز اوتیسم حتی در سنین ۱۰-۸ ماهگی نیز قابل مشاهده است که به برخی از آنان اشاره می شود:

● عدم عکس العمل در مواجهه با شنیدن نام خود

● عدم حضور در بازی های گروهی و نوبتی

● تمایل عجیب به گوشه گیری و تنهایی

● عدم تمایل به برقراری تماس چشمی

● حساسیت بالا در مواجهه لمس جسمی

● عدم تمایل به دلداری و همدلی

● ناتوانی در درک احساسات و هیجانات اطرافیان

● عدم همکاری با دیگران در موقعیت های مشابه ایستادن یا راه رفتن

● نقص ارتباط گفتاری

طبق مطالعات بیان شده که استفاده از مهارت های گفتاری در تمامی مبتلایان به اوتیسم به یک شکل نیست به طوری که ۴۰ % آنان نمی توانند صحبت کنند و ۳۰-۲۵ % نیز اگرچه در فراگیری این مهارت ها در سنین کمتر عملکرد خوبی دارند ولی با افزایش سن این توانایی دچار محدودیت هایی می شود. در تعدادی دیگر نیز تاخیر در تکلم در مقایسه با کودکان نرمال مشهود است. از جمله دیگر مشکلات زبانی و گفتاری این افراد می توان موارد زیر را نام برد:

● تاخیر در فراگیری و استفاده از مهارت های زبانی و گفتاری

● صدای یکنواخت و لحن گفتاری نامتعارف (صدای تیز و گوش خراش)

● استفاده از برخی کلمات و جملات به طور مکرر

● عدم استفاده درست از ضمایر در گفت و گو با دیگران

● عدم استفاده درست از اشارات بدنی

● عدم درک درست از مفاهیم گفتاری مانند کنایه، شوخی و ضرب المثل

● نقص در الگوهای رفتاری

در کودکان مبتلا به اوتیسم این اختلال زمینه ساز بروز رفتار ها و علائق غیر متعارفی شده است که از مشخصه های اصلی اوتیسم نیز به شمار می روند مانند:

● انجام چرخش حرکات تکراری مانند تکان دادن متوالی دست ها، پریدن و چرخش مداوم

● قدم زدن و راه رفتن با سرعت بالا

● وابستگی شدید به برخی وسایل و بازی با آن ها

● تمایل به انجام کار ها و برنامه های روتین

● حساسیت بالا نسبت به محرک های محیطی مانند نور، صدای زیاد و حتی لمس بدنی

● عدم حضور در بازی های وانمودی یا تقلیدی

● علاقه به خوردن فقط برخی از مواد غذایی

● بی نظمی و شلختگی رفتاری

● فعالیت های تکانشی

● رفتار های خشونت آمیز و خود آزارانه

تشخیص اختلال اوتیسم

توجه به علائم هشدار دهنده اختلالات و بیماری ها به ویژه اوتیسم اهمیت فراوانی دارد زیرا در صورت تشخیص زود هنگام، می توان به موقع از خدمات درمانی و راهکار های مربوطه استفاده کرد که این کار می تواند تا حد زیادی علائم این اختلال را بهبود بخشد.

بنابراین والدین چنان چه در روال طبیعی رشد کودک خود تاخیری مشاهده کردند یا علائمی مبنی بر وجود این اختلال حتما کودک را برای ارزیابی دقیق تر نزد پزشک متخصص ببرند. در ادامه به برخی از علائم طبیعی رشد در کودکان اشاره می شود:

● کودک نرمال در ۶ ماهگی قادر است لبخند بزند.

● ۹ ماهگی سنی است که کودکان می توانند به خوبی حالت صورت و صدا های محیط را تقلید نمایند.

● با ورود به سن ۱۴ ماهگی، انجام حرکاتی مانند تکان دادن دست و حرکات اشاره ای بدن در رفتار کودکان مشهود است.

● توانایی استفاده از مهارت های زبانی کودکان به این صورت است که در ۱۶ ماهگی از تک کلمات استفاده می کنند و با افزایش این مهارت روز به روز بهتر می شود به طوری که در ۲ سالگی قادرند در گفت و گو هایی که با اطرافیان به ویژه والدین دارند، جملات ۲ کلمه ای را به کار گیرند.

● از دیگر توانمندی های کودکان در ۱۸ ماهگی، انجام بازی های تقلیدی است.

روش تشخیص اوتیسم توسط پزشکان

همان طور که گفته شد سن تشخیص اختلال اوتیسم مهمترین نقش را در بهبودی این کودکان ایفا می کند به طوری که هر چه در سنین کمتر این اتفاق رخ دهد، کارآمدی روش های درمانی افزایش می یابد.

علی رغم پیشرفت علم پزشکی، هیچ تست و روش آزمایشگاهی برای تشخیص قطعی اوتیسم معرفی نشده است و بررسی رفتار کودک و شرح حال آن توسط والدین به این کار کمک فراوانی می کند. با توجه به این که اوتیسم طیف وسیعی از علائم و شواهد ظاهری دارد و تظاهر آن در تمامی افراد به یک شکل نیست، ارزیابی رفتار کودکان جهت تشخیص طی دو مرحله صورت می گیرد:

● ارزیابی و معاینه رفتار کودک

یکی از الزامات در تشخیص اوتیسم بررسی رفتار کودک در سنین ۲۴ و۱۸ ماهگی توسط متخصصان اطفال است. اگرچه شرح حال دریافتی از نحوه رفتار کودک و شجره نامه خانوادگی اوتیسم نیز به این روند سرعت می بخشد. در این جلسات نیاز است والدین پاسخ روشنی به این پرسش ها دهند تا طبق جمع بندی که صورت می گیرد پزشک نظر قطعی بدهد.

●لبخند کودک در ۶ ماهگی رخ داده است؟

● تقلید اصوات و حالت صورت اطرافیان در ۹ ماهگی کودک مشاهده شد؟

● آیا در یک سالگی توانسته اصوات معمولی همچون غان، غون و... را انجام دهد؟

● تمایل به انجام کار های روتین و تکراری دارد؟

● علاقه برقراری تماس چشمی در زمان گفت و گو به چه میزان است؟

● مهارت برقراری ارتباط و دوست یابی کودک به چه میزان است؟

● تا چه میزان متوجه رخداد های اطراف می شود؟

● لحن صدای او به صورت یکنواخت یا تیز شنیده می شود؟

● می تواند از حالت صورت و فرم بدن به احساسات و پیام های دیگران پی ببرد؟

● تا چه میزان نسبت به محرک های محیطی همچون نور، صدا یا دما حساس است؟

● از مشکلات گوارشی با اختلالات خواب (تاخیر در خواب، بیداری مکرر طی شب) رنج می برد؟

● در زمان عصبانیت رفتاری مبنی بر پرخاش به دیگران و آسیب آنان بروز می دهد؟

در صورتی که پزشک هیچ مشکلی را تشخیص ندهد، پایان بررسی اعلام می شود ولی در صورت کوچکترین شبهه ای کودک را برای انجام سایر آزمایشات مربوطه به متخصص های دیگر ارجاع می دهد.

● سایر آزمایشات کمک کننده به تشخیص اختلال اوتیسم

معمولا افراد متخصص همچون پاتولوژیست، متخصص اطفال، گفتار درمانگر، کار درمانگر، متخصص اعصاب آزمایشات دیگری در زمینه تشخیص اختلال اوتیسم کودکان انجام می دهند که به این روند کمک می کند. در صورت انجام این ارزیابی ها میزان توانمندی کودک در زمینه مهارت های گفتاری، سطح شناختی کودک و توانایی انجام امور روزمره مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن و... محرز می شود. به طور کلی زمانی می توان گفت کودک دچار اوتیسم است که با این قبیل مشکلات درگیر باشد مانند:

● مشکلات مرتبط با مهارت های اجتماعی و برقراری ارتباط با دیگران

همان طور که پیشتر نیز گفته شد از مشخصه اصلی اغلب مبتلایان به اوتیسم بروز مشکلات در زمینه برقراری ارتباط با اطرافیان، عدم شناخت مهارت های اجتماعی و تماس چشمی است. هم چنین مشاهده می شود که در این افراد یادگیری و استفاده از مهارت های زبانی و به کارگیری مهارت  ماهیچه ای برای انجام فعالیت هایی مانند حرکات ورزشی، طراحی و نقاشی و نوشتن در مقایسه با سایر کودکان دیر تر رخ می دهد.

● انجام الگو های رفتاری تکراری

از دیگر رفتار های خاص مبتلایان اوتیسم می توان به انجام حرکات نوسانی دست ها و تکان دادن متوالی سر اشاره کرد که نشان گرفته از تمایل عجیب آنان برای انجام امور تکراری و روتین است. بسیاری از والدین این کودکان اعلام کرده اند وابستگی آنان به عادات به حدی شدید است که هر گونه تغییر در این برنامه زمینه ساز بروز خشم، ناراحتی و فریاد آنان می شود به طوری که ممکن است بدون توجه به شرایط و موقعیت شروع به خود زنی، گریه و... کنند. البته باید به دقت و تمرکز زیادی که در انجام فعالیت های خود نشان می دهند نیز اشاره کنیم.

شیوع اختلال اوتیسم

مرکز کنترل و پیش گیری در بررسی که در سال ۲۰۱۸ در آمریکا انجام داد میزان شیوع اختلال اوتیسم کودکان را یک نوزاد از ۵۹ تولد گزارش داد که این آمار در جهان و ایران به ترتیب حدود یک نوزاد از هر ۱۶۰ تولد و یک نوزاد از هر ۱۵۰ تولد است.

درمان اختلال اوتیسم

با توجه به گستردگی علائم و نشانه های رفتاری خاص آن در تمامی طیف اوتیسم روش های درمانی در هر فرد متفاوت است به طوری که برخی افراد نیاز مبرم به راهکار هایی دارند که گفتار، رفتار و مشکلات دیگر آنان به سمت طبیعی تر شدن رود. از جمله روش های درمانی می توان گروه های زیر را نام برد:

● درمان های رفتاری و ارتباطی

● درمان های دارویی و رژیم غذایی

● به کارگیری راهکار های مکمل مانند موسیقی درمانی و هنر درمانی

متخصصان درمانی تمرکز اولیه را بر رفع مشکلات مرتبط با اختلالات رفتاری ارتباط گرفتن، انسجام حسی و توسعه مهارت های اجتماعی می گذارند تا نخست این قبیل مشکلات را حل کنند. باید یادآوری کنیم که در صورتی این روش های درمانی بهترین نتیجه را می دهند که خانواده ها، متخصصان و معلمین یک همکاری و تعامل سازنده داشته باشند و با مشورت بتوانند توانایی های کودک را بهبود دهند.

● تحلیل رفتاری (ABA)

برای آموزش رفتار های مثبت و اجتناب از بروز رفتار های نا مطلوب در کلینیک ها و محیط های آموزشی از راهکار تحلیل رفتاری استفاده می شوند که نتیجه آن تقویت و بهبود سایر مهارت های فردی است که در هر موقعیت متناسب با شرایط راهکار های متنوع به کار می رود مانند:

● آموزش آزمایش مجزا یا DTT

استفاده از آموزشات ساده و حمایت های مثبت دستور کار این روش است.

● آموزش پاسخ محور یا PRT

چنان چه از این روش استفاده شود کودک برای یادگیری و ارتباط با دیگران انگیزه ای مضاعف دریافت می کند که نتیجه آن رفع مشکلات ارتباطی است.

● مداخله رفتاری فشرده اولیه یا EIBI

این روش مختص کودکان کمتر از ۵ سال است تا بهترین نتیجه حاصل شود.

● مداخله رفتاری شفاهی یا VBI

در صورت استفاده از این روش کودک بهتر می تواند از مهارت های زبانی و گفتاری استفاده کند و با دیگران تعاملات اجتماعی برقرار نماید.

● درمان و آموزش مبتلایان به اوتیسم و کودکان مبتلا به مشکلات ارتباطی یا TEACCH

اساس این روش مبنی بر به کارگیری علائم بصری مانند کارت های عکس دار بوده تا کودک اوتیسمی بتواند بیاموزد چگونه امور روزمره مانند پوشیدن لباس ها را انجام دهد. در صورتی که اطلاعات به بخش های کوچکتر تقسیم شود بازده آموزش افزایش می یابد.

● سیستم ارتباطی تبادل تصاویر یا PECS

در این راهکار درمانی از نماد هایی استفاده می شود تا کودک نحوه سوال پرسیدن را آموخته و از این طریق تعاملات اجتماعی را گسترش دهد.

● کار درمانی

در این روش درمانی تمرکز بر آموزش مهارت های روزمره مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن و... بوده تا از این طریق مشکلات روزمره را رفع کرده و ارتباطات خود را گسترش دهد.

● درمان انسجام حسی

حساسیت بالا نسبت به صدای بلند و لمس از مشکلات شایع این کودکان است. در صورت استفاده از این روش، کودک می آموزد عکس العمل متناسب بروز دهد.

● درمان های رژیمی و دارویی

پزشکان برای کنترل مشکلات رفتاری و گفتاری ناشی از اختلال اوتیسم دارو هایی را تجویز می کنند از جمله آن ها می توان اضطراب، اختلالات توجه، بیش فعالی و افسردگی اشاره کرد. از دیگر مشکلات کودکان اوتیسمی کمبود های تغذیه ای از نظر برخی از ویتامین ها و مواد معدنی است اگرچه تاثیری در ابتلا به این اختلال ندارند ولی در صورت رفع این کمبود ها، مبتلایان علائم کمتری را مشاهده می کنند. بنابراین پزشکان توصیه می کنند از مصرف مکمل های ویتامین B و منیزیم غافل نشوند. هم چنین با توجه به اثر منفی که مصرف آلرژن ها بر تظاهر بالینی این اختلال دارند بهتر است از رژیم غذایی این افراد حذف شوند.

● دارو های مورد استفاده در درمان علائم اوتیسم

همان طور که پیشتر گفتیم علت و درمان قطعی اوتیسم در هیچ مطالعه ای مشخص نشده است ولی برای کنترل مشکلات جانبی مانند افسردگی، تشنج، مشکلات خواب و اختلالات توجه، بهتر است دارو هایی دریافت شود. بهترین نتیجه زمانی حاصل می شود که همزمان با درمان های رفتاری باشند. ریسپریدون، دارو های مهار کننده با جذب سروتونین (SSRIs)، دارو های صد اضطراب و دارو های محرک از رایج ترین این دارو ها محسوب می شوند.

● درمان مکمل

از درمان های مکمل مانند موسیقی درمانی، حیوان درمانی مانند اسب سواری برای بهبود یادگیری و مهارت های ارتباطی استفاده می شود که کارایی بالایی نیز از آنان گزارش شده است.

● تغذیه مبتلایان به اوتیسم

اگرچه طبق نظر پزشکان این حوزه برای کنترل اوتیسم نیاز به رعایت رژیم غذایی خاصی نبوده ولی بهتر است والدین در اختیار نهادن مواد خوراکی به کودکان دقت ویژه ای داشته باشند. البته حساسیت ویژه ای که کودکان اوتیسمی به برخی مواد خوراکی دارند این کار را مشکل می کند. مصرف آلرژن هایی مانند گلوتن و کازئین علائم این اختلال را افزایش می دهد. از جمله مشکلات شایع کودکان اوتیسمی در زمینه غذا خوردن می توان به مشکلات بلع و هضم، حساسیت به مواد خوراکی آلرژی زا و مقاومت کودک به غذا خوردن اشاره کرد.

● مصرف مکمل های تغذیه ای

برای مشخص شدن ارتباط بین مصرف مکمل های تغذیه ای و کنترل علائم و نشانه های ظاهری آن مطالعات زیادی صورت گرفته است که به برخی از آنان اشاره می شود:

● اسید های چرب

امگا ۳ و امگا ۶ از جمله اسید های چرب بوده که نقش مهمی در توسعه مغز و سیستم ایمنی افراد ایجاد می کنند از منابع امگا ۳، غذا های دریایی بوده و برای تامین امگا ۶ بهتر است در رژیم غذایی از گوشت، تخم مرغ، لبنیات و روغن های گیاهی بیشتر استفاده کرد.

● پروبیوتیک ها

در دستگاه گوارش انسان ها باکتری هایی وجود دارند که به آن ها پروبیوتیک می گویند که نقش موثری در عمل هضم، کنترل تورم و التهاب روده ها دارند. استفاده از مکمل های پروبیوتیکی نیز چنین اثراتی به دنبال دارد.

● ویتامین ها و مواد معدنی

همان طور که اشاره شد این کودکان مقاومت عجیبی نسبت به مصرف برخی مواد غذایی دارند که از عوارض آن کمبود ویتامین ها و مواد معدنی است که در صورت مصرف چنین مکمل هایی نه تنها مواد مغذی  مورد نیاز بدن تامین شده بلکه سیستم بدنی نیز به تعادل نسبی می رسد.

● پیشگیری از ابتلا به اختلال اوتیسم

اگرچه تاثیر عوامل ژنتیکی و توارث ژنی در ابتلا به اختلال اوتیسم محرز شده است ولی چنان چه در سبک زندگی افراد به ویژه مادران باردار تغییراتی رخ دهد احتمال ابتلا نوزادان کاهش می یابد در ادامه به چند مورد اشاره می شود.

زندگی سالم: سبک زندگی سالم مادر باردار در مبتلا شدن فرزند او تاثیر بسزایی دارد که می توان از این موارد به انجام چکاب های ماهانه مادر، مصرف رژیم غذایی، انجام حرکات ورزشی، مراقبت های قبل از زایمان و مصرف ویتامین های مورد نیاز اشاره کرد.

عدم مصرف دارو در زمان بارداری: برخی از مادران باردار بدون جویا شدن نظر پزشک اقدام به مصرف خود سرانه دارو هایی مانند دارو های ضد تشنج می کنند که زمینه را برای ابتلا جنین به اوتیسم فراهم می کنند.

عدم مصرف الکل: اثرات مخرب مصرف الکل بر کسی پوشیده نیست ولی این قضیه در مادران باردار اهمیت بیشتری دارد به طوری که احتمال ابتلا را افزایش می دهد.

درمان مشکلات سلامتی: گفته می شود که ابتلا به بیماری های سلیاک یا فنیل کتونوری احتمال ابتلا به اوتیسم را افزایش می دهد.

انجام واکسیناسیون: با توجه به تاثیر پیش گیرانه دریافت واکسن سرخچه بر اوتیسم دارد توصیه می شود که مادران قبل از حاملگی این واکسن را دریافت نمایند.

اختلال اوتیسم در بزرگسالی

اغلب مبتلایان به اوتیسم تا قبل از سن ۵ سالگی بیماری آنان محرز شده است که حاصل از دقت والدین در مواجهه با علائم هشدار دهنده مانند اجتناب از برقراری تماس چشمی، انجام رفتار های تکراری و حساسیت های بالای بدنی است که سریعا کودک را برای معاینه نزد متخصص برده اند ولی افراد بزرگسالی که در این سن متوجه اختلال شده اند این تعویق معمولا به دلیل این بوده که فرد علائم خفیفی داشته که تشخیص را سخت کرده است.

معمولا این افراد زمانی پی به مشکل برده اند که متوجه شده اند یکی از اقوام درجه یک آنان با این مشکل درگیر است. گروهی نیز در زمان درمان سایر بیماری ها متوجه وضعیت خود شده اند. از دیگر مشکلات شناسایی افراد بزرگسال می توان به نبود آزمایش و آزمون های خود ارزیابی اشاره کرد. هم چنین توانایی کنترل علائم اوتیسم در این افراد بالا است بنابراین این مشکل مخفی می ماند.